ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ, ΟΙ ΧΕΛΙΔΟΝΟΦΩΛΙΕΣ ΚΑΙ Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ




Posted by Picasa
Ο μεγάλος ζωολόγος Αριστοτέλης στο βιβλίο του Περί των ζώων ιστορίαι (612 β 18 θι) περιγράφει με εκπληκτικό τρόπο το χτίσιμο της φωλιάς του χελιδονιού: «Όταν βάζει το άχυρο στη λάσπη ακολουθεί την ίδια διαδικασία με τον άνθρωπο. Ανακατεύει δηλαδή τα στελέχη με τη λάσπη κι αν του λείψει η λάσπη βρέχεται και κυλιέται με τα βρεγμένα φτερά του στη σκόνη. Ακόμη, χτίζει τη φωλιά, όπως οι άνθρωποι, βάζοντας πρώτα κάτω τα σκληρά υλικά και φτιάχνοντας τη στα μέτρα του».
Επίσης αναφέρεται με λεπτομέρειες (612 β 28 θι) στη διατροφή των νεοσσών: «Για την τροφή των μικρών τους φροντίζουν τόσο το θηλυκό όσο και το αρσενικό ταϊζουν το καθένα με ορισμένη σειρά, έχοντας στο νου τους ποιο έφαγε πριν, ώστε να μην φάει δυο φορές. Και στην αρχή καθαρίζουν οι ίδιοι τις ακαθαρσίες των νεοσσών, αλλά όταν μεγαλώσουν τους μαθαίνουν να γυρνούν και να τις διώχνουν έξω από τη φωλιά».
Παρατήρησε επίσης ότι τα χελιδόνια μπορεί να γεννήσουν δύο φορές κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου ( 544 α 24 Ε ): «Από τα πτηνά, τα άγρια, όπως έχουμε πει, ζευγαρώνουν κυρίως και γεννούν μια φορά το χρόνο, αν και το χελιδόνι και ο κότσυφας γεννούν δύο φορές».

ΤΑ ΧΕΛΙΔΟΝΙΑ ΣΤΗ ΠΛΑΚΑ



Posted by Picasa
Στην Ελλάδα φωλιάζουν πέντε είδη Χελιδονιών, που ανήκουν στην οικογένεια Hirundinidae. Όλα είναι αποδημητικά και έρχονται την άνοιξη να φωλιάσουν, ενώ το φθινόπωρο παίρνουν πάλι το δρόμο της επιστροφής για να ξεχειμωνιάσουν στην Αφρική. Μόνο ένα μέρος του πληθυσμού του Βραχοχελίδονου ή Πετροχελίδονου (Ptyhoprogne rupestis) δεν αποδημεί αλλά ξεχειμωνιάζει στην Κεντρική Ελλάδα και την Πελοπόννησο.
Τα πέντε είδη είναι: το Οχθοχελίδονο (Riparia riparia), το Βραχοχελίδονο (Delichon urbica), το Δενδροχελίδονο (Hirundo daurica) και το Χελιδόνι ή Σταβλοχελίδονο (Hirundo tustica). Το Σταβλοχελιδόνι κάθε χρόνο πετάει πάνω από 10.000 χιλιόμετρα για να μας φέρει το γλυκό μήνυμα του ερχομού της άνοιξης.
Τη «συνοικία των θεών», την Πλάκα, δεν την λάτρεψαν μόνο οι αρχαίοι μας πρόγονοι και οι ρομαντικοί της Αθήνας. Τη λατρεύουν και τα Σταβλοχελίδονα, που τη διαλέγουν για να χτίσουν τις φωλιές τους κάθε άνοιξη. Φτάνουν στο τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου. Το πρώτο χελιδόνι για το 2009 το είδαμε στις 16 Μαρτίου (1 άτομο) πετούσε μόνο του πάνω από την Πλάκα. Στις 22 Μαρτίου υπήρχε μεγάλο πέρασμα χελιδονιών από το λόφο του Φιλοπάππου. Στις 23 Μαρτίου τα χελιδόνια πετούσαν στην Πλάκα στου Μακρυγιάννη και την Ακρόπολη. Επίσης στις 23 Μαρτίου τα πρώτα χελιδόνια επισκέφθηκαν τις φωλιές τους στην οδό Βύρωνος αλλά και τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου (φωλιά Μεροπείου). Η Πλάκα υποδέχεται τα Χελιδόνια στις οδούς Κυδαθηναίων, Βύρωνος, Αφροδίτης, Τσάτσου, Απόλλωνος, Τριπόδων, Σελλεϋ, Διόνυσίου Αρεοπαγίτου, Λυσικράτους, Αδριανού, Αστερίου, Πανδρόσου, Σωτήρος, Νίκης κ.α. Τα χελιδόνια επιστρέφουν κάθε χρόνο στις ίδιες φωλιές και τις επιδιορθώνουν. Σε περίπτωση όμως που δεν υπάρχουν, φτιάχνουν καινούργιες στην ίδια περιοχή. Φτιάχνουν τις φωλιές τους στη ΝΑ πλευρά της Πλάκας, κοντά στο Ζάππειο, στον Εθνικό Κήπο, το Ολύμπιο, του Μακρυγιάννη και στις παρυφές της Ακρόπολης, όπου βρίσκουν ευκολότερα την τροφή τους, δηλαδή, τα έντομα (αεροπλαγκτόν).
Αυτό το είδος των Χελιδονιών συναντάται κυρίως σε αγροτικές περιοχές και στους στάβλους -από εκεί και το όνομά του- και η προτίμησή του για την όμορφη γειτονιά της Αθήνας δίνει μια ξεχωριστή νότα χαράς στους κατοίκους της περιοχής. Το αξιοσημείωτο είναι ότι φτιάχνουν τις φωλιές τους σε πολυσύχναστους δρόμους, κάτι που εξηγείται με δύο τρόπους. Είναι ζήτημα στρατηγικής για επιβίωση, μια που δυσκολότερα θα καταστραφεί η φωλιά τους εκεί από ότι σε ένα ερημικό σημείο. Δείχνει ίσως, ότι είναι ανθρωπόφιλα και ότι έχουν μεγάλη αγάπη και προτίμηση για τον άνθρωπο. Ένα ακόμα από τα αξιοπερίεργα της ιστορίας είναι ότι τα χελιδόνια φτιάχνουν τις φωλιές τους μόνο κάτω από τα μπαλκόνια των νεοκλασικών σπιτιών και όχι στις πολυκατοικίες της περιοχής. Η πιθανότερη εξήγηση είναι πως τα μπαλκόνια αυτά προσφέρουν μεγαλύτερη προστασία από τους αέρηδες. Η είσοδος της φωλιάς τους τις περισσότερες φορές βλέπει πάντα προς το νότο έτσι ώστε να καλύπτονται από τον κρύο βορρά.

ΦΤΕΡΟΥΓΙΣΜΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΥΓΡΟΤΟΠΟΥΣ




Posted by Picasa
Σύμφωνα με τη Διεθνή Σύμβαση του Ramsar (Ιράν, Φεβρουάριος 1971), ορίζονται σαν υγρότοποι: «Περιοχές με έλη, βάλτους, τυρφώνες ή νερά φυσικά ή τεχνητά, μόνιμα ή πρόσκαιρα, με νερό που είναι στάσιμο ή τρεχούμενο, γλυκό, υφάλμυρο ή αλμυρό. Στην κατηγορία των υγροτόπων συμπεριλαμβάνονται επίσης περιοχές που καλύπτονται από το νερό της θάλασσας και έχουν βάθος μικρότερο από 6 μέτρα»
Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετοί υγρότοποι μεγάλης οικολογικής σημασίας.
Το Δέλτα του Έβρου, οι υγρότοποι του Πόρτο Λάγος, η Κερκίνη, οι λίμνες Βόλβη - Κορώνεια, το Δέλτα του Νέστου, του Αξιού, του Λουδία και του Αλιάκμονα, η Μικρή και η Μεγάλη Πρέσπα, ο Αμβρακικός, η λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, με το Δέλτα του Αχελώου και το Κοτύχι είναι υγρότοποι διεθνούς σημασίας και χαρίζουν στη χώρα μας ξεχωριστή θέση στον ορνιθολογικό χάρτη της Ευρώπης.
Οι υγρότοποι είναι πλούσιοι σε πουλιά, γι’ αυτό βρίσκονται και στην πρώτη θέση προτίμησης από μέρος των παρατηρητών (bird-watchers).
Πάνω από 200 είδη πουλιών είναι δεμένα με τους ελληνικούς υγροτόπους. Εδώ συγκεντρώνονται, όλο σχεδόν το χρόνο, πολλά πουλιά για να φωλιάσουν, να ξεχειμωνιάσουν ή να τραφούν και να ξεκουραστούν κατά τη διάρκεια των μεταναστεύσεών τους.
Η επιβίωση αυτών των πουλιών και ειδικά των σπάνιων ειδών, όπως Πελεκάνοι, Ερωδιοί, Χαλκόκοτες, Χουλιαρομύτες, Νεροχελίδονα, Γλαρόνια κ.α εξαρτάται από τη διατήρηση και προστασία αυτών των οικοσυστημάτων.
Οι υγρότοποι φιλοξενούν επίσης κι άλλα ζώα όπως την όλο και πιο σπάνια Βίδρα (Lutra lutra), τις Νεροχελώνες (Emys orbicularis και Mauremis caspica), τα Νερόφιδα (Νatrix natrix και Natrix tessellata), πολλά αμφίβια, αρκετά είδη ψαριών και ασπονδύλων.

KAΛΩΣ ΜΑΣ ΗΡΘΕΣ ΤΣΑΛΑΠΕΤΕΙΝΕ!





Τεχνητή φωλιά για Τσαλαπετεινούς
Posted by Picasa
ΚΥΡΙΑΚΗ 8 ΜΑΡΤΙΟΥ: Σήμερα το πρωί κάνοντας τη βόλτα μου στους αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας χάρηκα ιδιαίτερα όταν είδα το κυματιστό πέταγμα του Τσαλαπετεινού. Βρισκόμουνα στην Αρχαία Αγορά όταν τον είδα να ψάχνει για τροφή στο έδαφος. Η συγκίνηση μου ήταν μεγάλη. Έφτασαν τα πρώτα αποδημητικά πουλιά. Ο Τσαλαπετεινός φτάνει από τους πρώτους και έρχεται από πολύ μακριά. Ξεχειμωνιάζει νότια της Σαχάρας και έρχεται για να περάσει τη καλή εποχή στη χώρα μας. (Αναπαραγωγή)
Ανήκει στην τάξη Κορακιόμορφα και στην οικογένεια Εποπίδες.
Είναι λίγο πιο μεγάλος από τον Κότσυφα. Έχει χαρακτηριστικό πέταγμα, κυματιστό σαν της πεταλούδας. Το ράμφος του είναι μακρύ και κυρτό. Τα δύο φύλα έχουν πορτοκαλοκαστανωπό φτέρωμα με ασπρόμαυρες εγκάρσιες λουρίδες στις φτερούγες και την ουρά.
Έχει μακρύ λοφίο.
Ζει σε δασύλλια, σε πάρκα και σε κήπους. Τρώει έντομα, αράχνες, σαύρες και άλλα μικρά ζώα.
Φωλιάζει στους κορμούς των δένδρων. Γεννάει 1 ως 2 φορές, το Μάιο-Ιούλιο, από 6 έως 7 αυγά τη φορά. Η θηλυκιά κλωσσάει για 16 έως 20 ημέρες. Τη πρώτη εβδομάδα οι νεοσσοί τρέφονται από το αρσενικό ενώ τη δεύτερη εβδομάδα βοηθάει και η θηλυκιά. Τα νεαρά είναι ικανά να πετάξουν μετά από 24 έως 27 ημέρες.

ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑΤΑ




Posted by Picasa
Ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας, ο Κλεόβουλος, που γεννήθηκε στην πόλη Λίνδο της Ρόδου, έγραψε ένα τραγούδι για τα χελιδόνια. Το τραγούδι αυτό το τραγουδούσαν κατά την αρχαιότητα τα μικρά παιδιά την 1η Μαρτίου, δηλαδή την πρώτη ημέρα του μήνα Βοηδρομίωνα. Έτσι ο σοφός Κλεόβουλος εισήγαγε το έθιμο αυτό που είχε άμεση σχέση με τον ερχομό των χελιδονιών και της άνοιξης, 200 χρόνια προ Χριστού. Τα παιδάκια της Ρόδου κάθε 1η Μαρτίου γέμιζαν τους δρόμους με τις παιδικές φωνές τους τραγουδώντας το Χελιδόνισμα. Όλα κρατούσαν από ένα λουλουδένιο στρογγυλό στεφάνι, που έφερε πάνω σε ξύλο σκαλισμένες χελιδόνες. Οι πόρτες των σπιτιών άνοιγαν για να ακούσουν οι ένοικοι το μελωδικό τους τραγούδι.
Το τραγούδι που έγραψε ο Κλεόβουλος το διέσωσε ο Αθηναίος:
“Και χελιδονίζειν δέ καλείται παρά Ροδίοις άγερμός
Τις άλλος, περί ού Θέογνις φύσιν έν δευτέρω περί
των εν Ρόδω θυσιών, γράφων ούτως. Είδος δε
τι του αγείρειν χελιδονίζειν οί Ρόδιοι καλούσιν,
ό γίνεται τώ Βοηδρομιώνι μηνί.
Χελιδονίζειν δε λέγεται διά το ειωθός επιφωνίσθαι’’
Από τη Λίνδο τα Χελιδονίσματα πέρασαν σε όλη τη Ρόδο και σταδιακά επεκτάθηκαν στο Αιγαίο, τα νησιά, φθάνοντας πρώτα στη Θεσσαλία και αργότερα σε όλη την Ελλάδα.
Κάθε άνοιξη, λοιπόν, τα παιδιά έφερναν τα Χελιδονίσματα με το ωραίο τραγούδι που εμπνεύστηκε ο Κλεόβουλος. Αυτά διασώθηκαν για αιώνες, μέχρι της μέρες μας, εξακολουθούν δε να ακούγονται και σήμερα σε ελάχιστα δυστυχώς μέρη, και ιδίως σε χωριά.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έθιμα της πρώτης Μαρτίου είναι η περιφορά της χελιδόνας.
Στη Θράκη τα παιδιά παίρνουν ένα καλάθι, το γεμίζουν φύλλα κισσού και παιρνούν μεσα από αυτό ένα ραβδί στην άκρη του ραβδιού προσαρμόζουν τη χελιδόνα, ένα ξύλινο ομοίωμα. Γύρω στο λαιμό της χελιδόνας υπάρχουν κουδουνάκια, που ηχούν, καθώς κινείται το ραβδί από το οποίο αυτή κρέμεται. Τα παιδιά με το καλάθι της χελιδόνας πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν:
Ήρθε, ήρθε χελιδόνα,
Ήρθε κι άλλη μεληδόνα,
Κάθησε και λάλησε,
Και γλυκά κελάηδησε:
“Μάρτη, Μάρτη μου καλέ,
Και Φλεβάρη φοβερέ,
Κι αν φλεγίσης κι αν τσικνίσης,
Καλοκαίρι θα μυρίσης.
Η νοικοκυρά παίρνει λίγα φύλλα κισσού από το καλάθι της χελιδόνας, τα τοποθετεί στο κοτέτσι, για να γεννούν πολλά αυγά οι κότες, και δίνει ένα ή δύο αυγά στα παιδιά που ξεκινούν για άλλο σπίτι.