Ο "παράδεισος" της Ακρόπολης
Πριν από 13 χρόνια
BIRDGARDENIG: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΠΟΥΛΙΩΝ ΣΤΟ ΚΗΠΟ ΜΑΣ
Εδώ και πολλά χρόνια στην Αγγλία, αλλά και σε άλλες ευρωπαικες χώρες, οι άνθρωποι προσελκύουν στον κήπο τους ή στο μπαλκόνι τους τα πουλιά, βάζοντας τους τροφή και νερό, ειδικά κατά τη διάρκεια του κρύου χειμώνα.
Αυτή η συμπεριφορά έγινε τρόπος ζωής στην Αγγλία μετά το 1950. Η γνώση των ανθρώπων σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το φυσικό περιβάλλον είναι ο λόγος της βοηθειάς τους στα πουλιά, προκειμένου να καλυτερεύσουν τισ συνθήκες διαβίωσης τους στις δύσκολες εποχές.
Η συγκίνησή μας είναι μεγάλη, όταν κατά τη διάρκεια κάποιας εκδρομής στη φύση, έχουμε την τύχη να συναντήσουμε ένα άγριο ζώο! Πολλοί παρατηρητές πουλιών (bird watchers) περνούν ώρες και μέρες ολόκληρες με τα κυάλια τους, μέσα σε διάφορες προστατευόμενες περιοχές, στα πάρκα, στους υγροτόπους, για να συναντήσουν τα πουλιά.
Η αξία του bird-watching είναι μεγάλη για τη μόρφωση, τη ψυχαγωγία, την προστασία, την επιστήμη και τον αθλητισμό. Η επαφή με την άγρια φύση είναι μία θαυμάσια διάσταση και μπορεί να δώσει βαθιές συγκινήσεις, σε όποιον τη ζει και προσπαθεί να την καταλάβει.
Τα πουλιά είναι τα ζώα που χαρακτηρίζονται από μία σύνθετη βιολογία και από άπειρα σχήματα συμπεριφοράς. Ο άνθρωπος πάντοτε δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θαυμασμό για το πέταγμά τους, τα χρώματά τους, τους ήχους τους και τη συμπεριφορά τους. Απόδειξη ότι τα πουλιά από παλιά εμφανίζονται σε όλους τους πολιτισμούς. Εμφανίζονται σαν σύμβολα στις θρησκείες, στην ποίηση, τη λογοτεχνία, τον μύθο, την τέχνη.
Μπορούμε να κάνουμε παρατηρήσεις πουλιών (bird-watching) παντού: στους αγρούς, στις λίμνες, στα ποτάμια, στις λιμνοθάλασσες, στα βουνά, στα δάση, στην πόλη. Συνήθως, οι bird-watchers παρατηρούν τα πουλιά στα φυσικά οικοσυστήματα. Τα τελευταία όμως χρόνια, πολλοί είναι εκείνοι που παρατηρούν και τα πουλιά της πόλης.
Στον κόσμο των πουλιών, όπως και στα άλλα ζώα, υπάρχει ένας μεγάλος ανταγωνισμός για λίγο χώρο, για μία επικράτεια. Στην πόλη, τα πουλιά δεν έχουν πολλές δυνατότητες για να βρουν έναν χώρο, μία τρύπα, μια σχισμή, μια κοιλότητα δένδρου, για να αφήσουν με σιγουριά τα αυγά τους.
Ένας μικρός κήπος μέσα στην πόλη, μια ταράτσα ή ένα μπαλκόνι, μπορεί να τραβήξει τα πουλιά. Πολλές φορές, αυτοί οι μικροί χώροι είναι σημαντικοί για το ξεχειμώνιασμα, την ξεκούραση, αλλά και για το φώλιασμα των πουλιών.
Πουλιά που κελαηδούν, πολύχρωμες πεταλούδες, άλλα έντομα και λουλούδια που μοσχοβολούν, μπορεί να είναι το σκηνικό δίπλα από το σπίτι μας! Με τα κυάλια, τη φωτογραφική μηχανική, την κινηματογραφική μηχανή και το σημειωματάριό μας (αυτό δεν τον ξεχνάμε ποτέ!) είμαστε έτοιμοι να γίνουμε ένα με τον θαυμαστό κόσμο της φύσης, μέσα στον κήπο μας ή ακόμη και στο πιο κοντινό μας πάρκο, στην ταράτσα μας ή στο μπαλκόνι μας.
Με λίγη καλή θέληση, μπορούμε να φέρουμε την άγρια φύση στο σπίτι μας και τα πουλιά στον κήπο μας. Μπορούμε να κάνουμε birdgardening. Να παρατηρήσουμε τα πουλιά στον κήπο μας, ακόμη κι αν καθόμαστε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του σαλονιού μας.
Εδώ και πολλά χρόνια, στην Αμερική, στην Αγγλία, στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, στις Σκανδιναβικές χώρες, αλλά και σε εκείνες της Νότιας Ευρώπης (τώρα τελευταία και στην Ελλάδα), οι άνθρωποι προσελκύουν στον κήπο τους, στην ταράτσα τους, στο μπαλκόνι τους, αλλά και στα δημόσια πάρκα και τους κήπους, τα πουλιά, βάζοντάς τους ταΐστρες με τροφή και νερό, ειδικά κατά τη διάρκεια του κρύου χειμώνα, αλλά και τεχνητές φωλιές για φώλιασμα.
Ο κήπος, μεγάλος ή μικρός, είναι ένας χώρος που τα πουλιά μπορούν να βρουν ιδανικές συνθήκες, όπως στα φυσικά οικοσυστήματα. Δένδρα και θάμνους, όπου μπορούν να ξεκουράζονται στα κλαδιά τους, να βρίσκουν καταφύγιο τη νύχτα, να ψάχνουν μέσα στη χλόη και στο χώμα με το ράμφος τους για να βρουν σκουλήκια και έντομα, αλλά ακόμη και να φωλιάζουν στα πυκνά φυλλώματα. Αυτά ψάχνουν τα πουλιά που ζουν στις πόλεις μας.
Ακόμη και στις ταράτσες των σπιτιών, αλλά και των πολυκατοικιών, αν βάλουμε φυτά, αλλά και ταΐστρες, θα τραβήξουμε την προσοχή των πουλιών, αλλά και των πεταλούδων.
Προτείνουμε να φυτευθούν στους κήπους και στις ταράτσες φυτά, όπως Δάφνες, Πικροδάφνες, Λυγαριές, Πυράκανθα, Τριανταφυλλιές, Αγριοτριανταφυλλιές, Κουμαριές, Μυρτιές, Δαμασκηνιές, Αγριοαχλαδιές, Ελιές, Συκιές, Κληματαριές, Πορτοκαλιές, Λεμονιές, Νεραντζιές και πολλά αρωματικά φυτά (Αττικός Κήπος). Έτσι, τα πουλιά, αλλά και τα έντομα, να βρίσκουν τροφή από τα ίδια τα φυτά που θα υπάρχουν στον κήπο μας.
Αν θέλουμε να τραβήξουμε πουλιά στο μπαλκόνι μας, μπορούμε να βάλουμε εξωτερικά: Πικροδάφνες, Πυξάρια, Δενδρολίβανα, Μυρτιές, Ελιές, Γεράνια. Αμέσως μετά, μπορούμε να βάλουμε , ανάλογα με την εποχή, Κρόκους, Κυκλάμινα, Υάκινθους, Τουλίπες, Πανσέδες, Καλέντουλες, αρωματικά φυτά. Έτσι, δημιουργούμε μία μικρή ζούγκλα για τα πουλιά. Δεν πρέπει όμως να ξεχάσουμε να βάλουμε μια μικρή ταΐστρα με τροφή (για τον χειμώνα), αλλά και ένα μικρό ποτιστηράκι με νερό, για να πίνουν και να κάνουν μπάνιο τα πουλιά.
Μετά από λίγο, το μπαλκόνι σας θα γίνει «αεροδιάδρομος» και στέκι για Κοτσύφια, Δεκαοχτούρες, Σπουργίτια, Κοκκινολαίμηδες. Κι όλα αυτά, μέσα στην πολύβοη πόλη!
Ακόμη και στον μικρότερο κήπο, ταράτσα, σε ένα μικρό μπαλκόνι ή περβάζι παραθύρου, θα δούμε να κάθονται Σπουργίτια, Ψαρόνια και Δεκαοχτούρες. Μπορείτε να δώσετε χαρά στα πουλιά και στον εαυτό σας, εάν βάλετε λίγο φαγητό σ’ αυτά που σας επισκέπτονται.
Όλοι γνωρίζουμε ότι την κρύα εποχή του χειμώνα, δεν υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες έντομα, νύμφες, σκουλήκια, με αποτέλεσμα πολλά εντομοφάγα πουλιά να τρώνει ακόμα και φρούτα, για να συμπληρώσουν τη διατροφή τους.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, πολλά πουλιά πεθαίνουν από την πείνα. Έτσι, όταν βρουν ταΐστρα σε κάποιο κήπο, είναι σαν να προσκαλοούνται σε ένα πλούσιο φαγοπότι. Πέφτουν πάνω της με μεγάλο ενθουσιασμό, αφήνοντας κατά μέρος του ενδοιασμούς και τους φόβους που θα είχαν σε άλλες εποχές. Οι ταΐστρες βοηθούν πολύ τα πουλιά την χειμωνιάτικη περίοδο να ξεπεράσουν αυτή τη δύσκολη εποχή.
Οι ταΐστρες πρέπει να είναι γεμάτες μόνο τη χειμερινή περίοδο και ειδικά τους μήνες Νοέμβριο, Δεκέμβριο, Ιανουάριο και Φεβρουάριο, γιατί τα πουλιά τους υπόλοιπους μήνες βρίσκουν εύκολα την τροφή τους στη φύση. Καλό είναι να τοποθετούνται 2-3 μέτρα μακριά από τους θάμνους, έτσι ώστε τα πουλιά που είναι κρυμμένα μέσα σ’ αυτούς να μπορούν να παρατηρούν το γύρω περιβάλλον πριν βγουν για φαγητό.
Η τροφή πάνω στις ταΐστρες πρέπει να έχει μεγάλη ποικιλία, αν θέλουμε να τραβήξουμε την προσοχή όσο το δυνατόν περισσότερων εντομοφάγων και σποροφάγων ειδών. Στις ταΐστρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα υπολείμματα της κουζίνας, όπως ψίχουλα, μικρά κομμάτια ωμού κρέατος, υπολείμματα γλυκών, ενώ πρέπει να αποκλείσουμε από την διατροφή των πουλιών τις αλμυρές τροφές.
Για τα σποροφάγα πουλιά, μπορούμε να ανακατέψουμε σκαργιόλα, καναβούρι, ηλιόσπορους, σπασμένα φιστίκια, σπασμένο καλαμπόκι, κολοκυθόσπορους (χωρίς αλάτι), σταφίδες. Πάνω σ’ αυτό το μείγμα, μπορούμε να λιώσουμε λίπος (μαργαρίνη ή βούτυρο) και αφού κρυώσει, το αφήνουμε στην ταΐστρα.
Στις ταΐστρες, τέλος, αυτή την εποχή, μπορούμε να αφήσουμε μήλα, αχλάδια, σταφύλια, λωτούς (ακόμη και χτυπημένους).
Μετά από τέτοια περιποίηση, τα πουλιά που θα μας επισκεφθούν, θα είναι: ο Κοκκινολαίμης, ο Σπουργίτης, η Δεκαοχτούρα, ο Σπίνος, ο Τρυποφράχτης, ο Κότσυφας, η Καρδερίνα, ο Φλώρος, αλλά και οι Παπαδίτσες (Γαλαζοπαπαδίτσες), Καλογεράκια, ο Κλειδωνάς, ο Μαυροτσιροβάκος κ.ά.
Στον κήπο, μας εάν θέλουμε επίσης να διευκολυνθεί το φώλιασμα των πουλιών, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις τεχνητές φωλιές. Αυτές είναι φτιαγμένες από ποικίλα υλικά, όπως ξύλο, κεραμίδι, πλαστικό και έχουν διάφορα σχήματα, ανάλογα με τις ανάγκες φωλιάσματος και ζωής των συγκεκριμένων ειδών.
Οι τεχνητές φωλιές τοποθετούνται συνήθως από το Νοέμβριο μέχρι τον Φεβρουάριο, γιατί αρκετά πουλιά συχνάζουν με ευχαρίστηση σ’ αυτές τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Άλλωστε, όσο πιο νωρίς τις τοποθετήσουμε στον χώρο μας, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες για επιτυχία κατά την αναπαραγωγική περίοδο.
Τα είδη που φωλιάζουν σε τεχνητές φωλιές, είναι περισσότερα από είκοσι. Το μεγαλύτερο ποσοστό φωλιάσματος το έχουν: ο Καλόγερος (Καλογεράκι), ο Κοκκινολαίμης, ο Σπίνος, ο Τρυποφράχτης, ο Φλώρος, η Γαλαζοπαπαδίτσα, η Καρδερίνα κ.ά.
Στον κήπο, στην ταράτσα ή στο μπαλκόνι μας, πρέπει επίσης να υπάρχει πάντοτε νερό για να ξεδιψούν και για να κάνουν μπάνιο οι φτερωτοί μας φίλοι. Ένας κήπος με νερό δίνει πάντα την αίσθηση του ζωντανού. Μπορούμε να έχουμε δυο-τρία ποτιστηράκια σε διάφορα σημεία του κήπου, εκτός αν θέλουμε να φτιάξουμε μια μικρή λιμνούλα, με λίγο νερό, από 5-40 εκατοστά. Αυτή μπορεί να φιλοξενήσει υδρόβια φυτά, όπως Νούφαρα. Στην άκρη της λιμνούλας, μπορούμε να έχουμε κάποιες πετρούλες, ώστε να μπορούν τα πουλιά να στέκονται για να πιουν, χωρίς να κινδυνεύουν να πνιγούν!
Τη μικρή λιμνούλα μας θα την επισκέπτονται, εκτός από τα πουλιά, και διάφορα έντομα, όπως οι Λιβελλούλες.
Με λίγη καλή προσπάθεια, ο κήπος μας μπορεί να γίνει ένα ζωντανό θέατρο του φτερωτοιύ κόσμου που μας περιτριγυρίζει. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο κήπος μας πρέπει να είναι βιολογικός. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να κάνουμε χρήση φυτοφαρμάκων!
Τα πουλιά που ζουν κοντά μας και είναι «συγκάτοικοί» μας, αξίζει να τα γνωρίσουμε. Καλό θα ήταν να έχουμε στο σπίτι μας και έναν Οδηγό Πουλιών. Γιατί αγαπάμε και σεβόμαστε περισσότερο ό,τι γνωρίζουμε καλύτερα.
Αυτή η συμπεριφορά έγινε τρόπος ζωής στην Αγγλία μετά το 1950. Η γνώση των ανθρώπων σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το φυσικό περιβάλλον είναι ο λόγος της βοηθειάς τους στα πουλιά, προκειμένου να καλυτερεύσουν τισ συνθήκες διαβίωσης τους στις δύσκολες εποχές.
Η συγκίνησή μας είναι μεγάλη, όταν κατά τη διάρκεια κάποιας εκδρομής στη φύση, έχουμε την τύχη να συναντήσουμε ένα άγριο ζώο! Πολλοί παρατηρητές πουλιών (bird watchers) περνούν ώρες και μέρες ολόκληρες με τα κυάλια τους, μέσα σε διάφορες προστατευόμενες περιοχές, στα πάρκα, στους υγροτόπους, για να συναντήσουν τα πουλιά.
Η αξία του bird-watching είναι μεγάλη για τη μόρφωση, τη ψυχαγωγία, την προστασία, την επιστήμη και τον αθλητισμό. Η επαφή με την άγρια φύση είναι μία θαυμάσια διάσταση και μπορεί να δώσει βαθιές συγκινήσεις, σε όποιον τη ζει και προσπαθεί να την καταλάβει.
Τα πουλιά είναι τα ζώα που χαρακτηρίζονται από μία σύνθετη βιολογία και από άπειρα σχήματα συμπεριφοράς. Ο άνθρωπος πάντοτε δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θαυμασμό για το πέταγμά τους, τα χρώματά τους, τους ήχους τους και τη συμπεριφορά τους. Απόδειξη ότι τα πουλιά από παλιά εμφανίζονται σε όλους τους πολιτισμούς. Εμφανίζονται σαν σύμβολα στις θρησκείες, στην ποίηση, τη λογοτεχνία, τον μύθο, την τέχνη.
Μπορούμε να κάνουμε παρατηρήσεις πουλιών (bird-watching) παντού: στους αγρούς, στις λίμνες, στα ποτάμια, στις λιμνοθάλασσες, στα βουνά, στα δάση, στην πόλη. Συνήθως, οι bird-watchers παρατηρούν τα πουλιά στα φυσικά οικοσυστήματα. Τα τελευταία όμως χρόνια, πολλοί είναι εκείνοι που παρατηρούν και τα πουλιά της πόλης.
Στον κόσμο των πουλιών, όπως και στα άλλα ζώα, υπάρχει ένας μεγάλος ανταγωνισμός για λίγο χώρο, για μία επικράτεια. Στην πόλη, τα πουλιά δεν έχουν πολλές δυνατότητες για να βρουν έναν χώρο, μία τρύπα, μια σχισμή, μια κοιλότητα δένδρου, για να αφήσουν με σιγουριά τα αυγά τους.
Ένας μικρός κήπος μέσα στην πόλη, μια ταράτσα ή ένα μπαλκόνι, μπορεί να τραβήξει τα πουλιά. Πολλές φορές, αυτοί οι μικροί χώροι είναι σημαντικοί για το ξεχειμώνιασμα, την ξεκούραση, αλλά και για το φώλιασμα των πουλιών.
Πουλιά που κελαηδούν, πολύχρωμες πεταλούδες, άλλα έντομα και λουλούδια που μοσχοβολούν, μπορεί να είναι το σκηνικό δίπλα από το σπίτι μας! Με τα κυάλια, τη φωτογραφική μηχανική, την κινηματογραφική μηχανή και το σημειωματάριό μας (αυτό δεν τον ξεχνάμε ποτέ!) είμαστε έτοιμοι να γίνουμε ένα με τον θαυμαστό κόσμο της φύσης, μέσα στον κήπο μας ή ακόμη και στο πιο κοντινό μας πάρκο, στην ταράτσα μας ή στο μπαλκόνι μας.
Με λίγη καλή θέληση, μπορούμε να φέρουμε την άγρια φύση στο σπίτι μας και τα πουλιά στον κήπο μας. Μπορούμε να κάνουμε birdgardening. Να παρατηρήσουμε τα πουλιά στον κήπο μας, ακόμη κι αν καθόμαστε αναπαυτικά στην πολυθρόνα του σαλονιού μας.
Εδώ και πολλά χρόνια, στην Αμερική, στην Αγγλία, στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, στις Σκανδιναβικές χώρες, αλλά και σε εκείνες της Νότιας Ευρώπης (τώρα τελευταία και στην Ελλάδα), οι άνθρωποι προσελκύουν στον κήπο τους, στην ταράτσα τους, στο μπαλκόνι τους, αλλά και στα δημόσια πάρκα και τους κήπους, τα πουλιά, βάζοντάς τους ταΐστρες με τροφή και νερό, ειδικά κατά τη διάρκεια του κρύου χειμώνα, αλλά και τεχνητές φωλιές για φώλιασμα.
Ο κήπος, μεγάλος ή μικρός, είναι ένας χώρος που τα πουλιά μπορούν να βρουν ιδανικές συνθήκες, όπως στα φυσικά οικοσυστήματα. Δένδρα και θάμνους, όπου μπορούν να ξεκουράζονται στα κλαδιά τους, να βρίσκουν καταφύγιο τη νύχτα, να ψάχνουν μέσα στη χλόη και στο χώμα με το ράμφος τους για να βρουν σκουλήκια και έντομα, αλλά ακόμη και να φωλιάζουν στα πυκνά φυλλώματα. Αυτά ψάχνουν τα πουλιά που ζουν στις πόλεις μας.
Ακόμη και στις ταράτσες των σπιτιών, αλλά και των πολυκατοικιών, αν βάλουμε φυτά, αλλά και ταΐστρες, θα τραβήξουμε την προσοχή των πουλιών, αλλά και των πεταλούδων.
Προτείνουμε να φυτευθούν στους κήπους και στις ταράτσες φυτά, όπως Δάφνες, Πικροδάφνες, Λυγαριές, Πυράκανθα, Τριανταφυλλιές, Αγριοτριανταφυλλιές, Κουμαριές, Μυρτιές, Δαμασκηνιές, Αγριοαχλαδιές, Ελιές, Συκιές, Κληματαριές, Πορτοκαλιές, Λεμονιές, Νεραντζιές και πολλά αρωματικά φυτά (Αττικός Κήπος). Έτσι, τα πουλιά, αλλά και τα έντομα, να βρίσκουν τροφή από τα ίδια τα φυτά που θα υπάρχουν στον κήπο μας.
Αν θέλουμε να τραβήξουμε πουλιά στο μπαλκόνι μας, μπορούμε να βάλουμε εξωτερικά: Πικροδάφνες, Πυξάρια, Δενδρολίβανα, Μυρτιές, Ελιές, Γεράνια. Αμέσως μετά, μπορούμε να βάλουμε , ανάλογα με την εποχή, Κρόκους, Κυκλάμινα, Υάκινθους, Τουλίπες, Πανσέδες, Καλέντουλες, αρωματικά φυτά. Έτσι, δημιουργούμε μία μικρή ζούγκλα για τα πουλιά. Δεν πρέπει όμως να ξεχάσουμε να βάλουμε μια μικρή ταΐστρα με τροφή (για τον χειμώνα), αλλά και ένα μικρό ποτιστηράκι με νερό, για να πίνουν και να κάνουν μπάνιο τα πουλιά.
Μετά από λίγο, το μπαλκόνι σας θα γίνει «αεροδιάδρομος» και στέκι για Κοτσύφια, Δεκαοχτούρες, Σπουργίτια, Κοκκινολαίμηδες. Κι όλα αυτά, μέσα στην πολύβοη πόλη!
Ακόμη και στον μικρότερο κήπο, ταράτσα, σε ένα μικρό μπαλκόνι ή περβάζι παραθύρου, θα δούμε να κάθονται Σπουργίτια, Ψαρόνια και Δεκαοχτούρες. Μπορείτε να δώσετε χαρά στα πουλιά και στον εαυτό σας, εάν βάλετε λίγο φαγητό σ’ αυτά που σας επισκέπτονται.
Όλοι γνωρίζουμε ότι την κρύα εποχή του χειμώνα, δεν υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες έντομα, νύμφες, σκουλήκια, με αποτέλεσμα πολλά εντομοφάγα πουλιά να τρώνει ακόμα και φρούτα, για να συμπληρώσουν τη διατροφή τους.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, πολλά πουλιά πεθαίνουν από την πείνα. Έτσι, όταν βρουν ταΐστρα σε κάποιο κήπο, είναι σαν να προσκαλοούνται σε ένα πλούσιο φαγοπότι. Πέφτουν πάνω της με μεγάλο ενθουσιασμό, αφήνοντας κατά μέρος του ενδοιασμούς και τους φόβους που θα είχαν σε άλλες εποχές. Οι ταΐστρες βοηθούν πολύ τα πουλιά την χειμωνιάτικη περίοδο να ξεπεράσουν αυτή τη δύσκολη εποχή.
Οι ταΐστρες πρέπει να είναι γεμάτες μόνο τη χειμερινή περίοδο και ειδικά τους μήνες Νοέμβριο, Δεκέμβριο, Ιανουάριο και Φεβρουάριο, γιατί τα πουλιά τους υπόλοιπους μήνες βρίσκουν εύκολα την τροφή τους στη φύση. Καλό είναι να τοποθετούνται 2-3 μέτρα μακριά από τους θάμνους, έτσι ώστε τα πουλιά που είναι κρυμμένα μέσα σ’ αυτούς να μπορούν να παρατηρούν το γύρω περιβάλλον πριν βγουν για φαγητό.
Η τροφή πάνω στις ταΐστρες πρέπει να έχει μεγάλη ποικιλία, αν θέλουμε να τραβήξουμε την προσοχή όσο το δυνατόν περισσότερων εντομοφάγων και σποροφάγων ειδών. Στις ταΐστρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα υπολείμματα της κουζίνας, όπως ψίχουλα, μικρά κομμάτια ωμού κρέατος, υπολείμματα γλυκών, ενώ πρέπει να αποκλείσουμε από την διατροφή των πουλιών τις αλμυρές τροφές.
Για τα σποροφάγα πουλιά, μπορούμε να ανακατέψουμε σκαργιόλα, καναβούρι, ηλιόσπορους, σπασμένα φιστίκια, σπασμένο καλαμπόκι, κολοκυθόσπορους (χωρίς αλάτι), σταφίδες. Πάνω σ’ αυτό το μείγμα, μπορούμε να λιώσουμε λίπος (μαργαρίνη ή βούτυρο) και αφού κρυώσει, το αφήνουμε στην ταΐστρα.
Στις ταΐστρες, τέλος, αυτή την εποχή, μπορούμε να αφήσουμε μήλα, αχλάδια, σταφύλια, λωτούς (ακόμη και χτυπημένους).
Μετά από τέτοια περιποίηση, τα πουλιά που θα μας επισκεφθούν, θα είναι: ο Κοκκινολαίμης, ο Σπουργίτης, η Δεκαοχτούρα, ο Σπίνος, ο Τρυποφράχτης, ο Κότσυφας, η Καρδερίνα, ο Φλώρος, αλλά και οι Παπαδίτσες (Γαλαζοπαπαδίτσες), Καλογεράκια, ο Κλειδωνάς, ο Μαυροτσιροβάκος κ.ά.
Στον κήπο, μας εάν θέλουμε επίσης να διευκολυνθεί το φώλιασμα των πουλιών, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις τεχνητές φωλιές. Αυτές είναι φτιαγμένες από ποικίλα υλικά, όπως ξύλο, κεραμίδι, πλαστικό και έχουν διάφορα σχήματα, ανάλογα με τις ανάγκες φωλιάσματος και ζωής των συγκεκριμένων ειδών.
Οι τεχνητές φωλιές τοποθετούνται συνήθως από το Νοέμβριο μέχρι τον Φεβρουάριο, γιατί αρκετά πουλιά συχνάζουν με ευχαρίστηση σ’ αυτές τις κρύες νύχτες του χειμώνα. Άλλωστε, όσο πιο νωρίς τις τοποθετήσουμε στον χώρο μας, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες για επιτυχία κατά την αναπαραγωγική περίοδο.
Τα είδη που φωλιάζουν σε τεχνητές φωλιές, είναι περισσότερα από είκοσι. Το μεγαλύτερο ποσοστό φωλιάσματος το έχουν: ο Καλόγερος (Καλογεράκι), ο Κοκκινολαίμης, ο Σπίνος, ο Τρυποφράχτης, ο Φλώρος, η Γαλαζοπαπαδίτσα, η Καρδερίνα κ.ά.
Στον κήπο, στην ταράτσα ή στο μπαλκόνι μας, πρέπει επίσης να υπάρχει πάντοτε νερό για να ξεδιψούν και για να κάνουν μπάνιο οι φτερωτοί μας φίλοι. Ένας κήπος με νερό δίνει πάντα την αίσθηση του ζωντανού. Μπορούμε να έχουμε δυο-τρία ποτιστηράκια σε διάφορα σημεία του κήπου, εκτός αν θέλουμε να φτιάξουμε μια μικρή λιμνούλα, με λίγο νερό, από 5-40 εκατοστά. Αυτή μπορεί να φιλοξενήσει υδρόβια φυτά, όπως Νούφαρα. Στην άκρη της λιμνούλας, μπορούμε να έχουμε κάποιες πετρούλες, ώστε να μπορούν τα πουλιά να στέκονται για να πιουν, χωρίς να κινδυνεύουν να πνιγούν!
Τη μικρή λιμνούλα μας θα την επισκέπτονται, εκτός από τα πουλιά, και διάφορα έντομα, όπως οι Λιβελλούλες.
Με λίγη καλή προσπάθεια, ο κήπος μας μπορεί να γίνει ένα ζωντανό θέατρο του φτερωτοιύ κόσμου που μας περιτριγυρίζει. Φυσικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο κήπος μας πρέπει να είναι βιολογικός. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να κάνουμε χρήση φυτοφαρμάκων!
Τα πουλιά που ζουν κοντά μας και είναι «συγκάτοικοί» μας, αξίζει να τα γνωρίσουμε. Καλό θα ήταν να έχουμε στο σπίτι μας και έναν Οδηγό Πουλιών. Γιατί αγαπάμε και σεβόμαστε περισσότερο ό,τι γνωρίζουμε καλύτερα.
Η ΛΕΣΒΟΣ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ Λάμπρου Τσούνη, Γρηγόρη Τσούνη
Aιέν αιέν και νυν και νυν
τα πουλιά κελαηδούν
Άξιον εστί το τίμημα.
Oδ. Eλύτης
Mέχρι πριν από λίγα χρόνια, το νησί της Λέσβου ήταν γνωστό στους ορνιθολόγους και στους παρατηρητές των πουλιών (birdwatchers) για την παρουσία δύο σπανίων ειδών: του Tουρκοτσοπανάκου (Sitta Krueperi) και του Σμυρνοτσίχλονου (Emberiza cineracea).
Tα χαρακτηριστικά που κάνουν τη Λέσβο μοναδική για τα πουλιά, σε σχέση με τα άλλα νησιά του Aιγαίου είναι δύο: η μεγάλη ποικιλία των βιοτόπων και η θέση της στην Aνατολική Mεσόγειο. Bρίσκεται ακριβώς στη μέση των διαδρομών αποδημίας, για τα πουλιά που διασχίζουν την Aνατολική Eυρώπη και την Mικρά Aσιά. Έτσι η Λέσβος έχει την πλουσιότερη ορνιθοπανίδα απ' όλα τα νησιά του Aιγαίου.
Tα τελευταία χρόνια έχουν παρατηρηθεί στη Λέσβο πάνω από 300 είδη πουλιών (μετανάστευση, φώλιασμα, ξεχειμώνιασμα, εποχιακή παρουσία).
Bρίσκεται στο BA Aιγαίο έχει 69 χιλιόμετρα μήκος και 45 χιλιόμετρα πλάτος με μια συνολική επιφάνεια 1.630 τ.χλμ.
Tα μορφολογικά στοιχεία του νησιού χαρακτηρίζονται από την παρουσία του κόλπου της Kαλλονής (19 x 6,5 χιλιόμετρα) και από τον κόλπο της Γέρας (10,5 x 4 χιλιόμετρα).
Tο νησί έχει πολλούς λόφους και οι δύο πιο ψηλές κορυφές του είναι το όρος Λεπέτυμνος με 967 μ. (στα βόρεια), και ο Όλυμπος μ 967 μ. (στα νότια).
Tο νησί είναι πλούσιο σε βλάστηση και καλύπτεται το 70% περίπου από δάση.
H ελιά είναι το πιο διαδεδομένο δένδρο στο νησί με 11 εκατομμύρια δένδρα περίπου.
Tο νησί καλύπτεται από λιοστάσια που φθάνουν μέχρι τα 500 μ. υψόμετρο.
Mετά τις ελιές, το πιο διαδεδομένο δένδρο είναι το Θασίτικο πεύκο (Pinus brutia). Yπάρχουν αρκετά πευκοδάση, κυρίως μεταξύ του Λεπέτυμνου και του Oλύμπου, που φιλοξενεί το σπάνιο Tουρκοτσοπανάκο.
Στις αμέτρητες φυσικές κοιλότητες των δένδρων φιλοξενούνται πολλά είδη ασπονδύλων και κατά συνέπεια και πολλά είδη πουλιών.
Στο νησί υπάρχουν πολλά απομεινάρια από Δρυοδάση (Quercus macrolepis και Q. lulsitanica) που η κατανομή τους αρχίζει από τα 200 μ. και πάνω. Στην περιοχή του Oλύμπου υπάρχει ένα δάσος με καστανιές (Castanea sativa) που στα αιωνόβια δένδρα του, που είναι πλούσια σε κοιλότητες βρίσκουν καταφύγιο πολλά σπάνια είδη πουλιών. Tέλος κοντά στις ακτές η βλάστηση είναι χαρακτηριστική μεσογειακή.
H γεωγραφική θέση του νησιού είναι αιτία για την πλούσια ορνιθοπανίδα του. Yπάρχουν είδη που είναι τυπικά της Aνατολικής Eυρώπης και της Mέσης Aνατολής, όπως ο Tουρκοτσοπανάκος και το Σμυρνοτσίχλονο. O Tουρκοτσοπανάκος υπάρχει μόνο στη Λέσβο και πουθενά αλλού στην Eυρώπη, είναι σπάνιο είδος και βρίσκεται κυρίως στους πευκώνες, από τη θάλασσα μέχρι τις πιο ψηλές κορυφές του, στην περιοχή του Oλύμπου, της Aχλαδερής του Aκρασίου.
Tο Σμυρνοτσίχλονο είναι πιο σπάνιο και μπορεί να το παρατηρήσει κανείς στην Eρεσσό, στον Όλυμπο, στην Άγρα.
Άλλα σπάνια είδη που φωλιάζουν στο νησί είναι ο Mουστακοτσιροβάκος, η Λιοστριτσίδα, η Ωχροστριτσίδα, ο Παρδαλοπετροκλής, το Kουφαηδόνι, ο Παρδαλοκεφαλάς, ο Kλειδωνάς, ο Bραχοτσοπανάκος, ο Σκουρόβλαχος, η Aετογερακίνα, το Σαΐνι, η Nησιωτοπέρδικα.
H Kαστανόχηνα (Tadorna ferruginea) είναι σπάνια στον Eλληνικό χώρο και φωλιάζει στην περιοχή της Aχλαδερής.
Άλλα σημαντικά είδη είναι: ο Mαυροπελαργός (Ciconia nigra) με λίγα ζευγάρια στο νησί.
Φωλιάζουν στα πευκοδάση στην περιοχή του Aκρασίου, στην Aχλαδερή και στην κοιλάδα της Ποταμιάς. (H πρώτη παρατήρηση και καταγραφή Mαυροπελαργών στη Λέσβο έγινε από τον Γρηγόρη Τσούνη την άνοιξη του 1988 στα πευκοδάση στην περιοχή του Aκρασίου).
Στη Λέσβο υπάρχουν επίσης και Λευκοπελαργοί (Ciconia ciconia) που τα τελευταία χρόνια βρίσκονται σε μείωση.
Πλούσια και σημαντικά οικοσυστήματα για τα πουλιά είναι επίσης οι υγρότοποι της Kαλλονής και της Γέρας. Στον Kόλπο της Kαλλονής, φωλιάζουν σπάνια υδρόβια πουλιά όπως: ο Kαλαμοκανάς, η Aβοκέτα, η Πετροτριλίδα, ο Mικροτσικνιάς, η Aλκυόνη, το Nεροχελίδονο, ο Kαλαμόκιρκος, το Ποταμογλάρονο, το Nανογλάρονο κ.ά.
Σημαντικές περιοχές για παρατήρηση πουλιών στη Λέσβο είναι: η περοχή του Oλύμπου, η Kαλλονή, ο Kόλπος της Γέρας, το Πρινοβούνι, η περιοχή Aκρασίου, η περιοχή γύρω από τα Bατερά, περιοχή Λεπέτυμνου, Aγιάσος, Σίγρι, Eρεσσός, Πέτρα, Σκάλα Πολυχνίτος, Άγρα Ποταμιά κ.ά.
Tο πιο σημαντικό θηλαστικό της Λέσβου είναι ο Περσικός Σκίουρος (Sciurus anomalus), ένα είδος που ζει στα παράλια της Mικράς Aσίας. H Λέσβος είναι το μοναδικό σημείο που υπάρχει στην Eυρώπη ο Περσικός Σκίουρος.
Άλλα είδη είναι η Bίδρα, η Aλεπού, ο Σκαντζόχοιρος, ο Λαγός, το Kουνάβι και η Nυφίτσα.
Στη Λέσβο υπάρχουν επίσης τα αμφίβια:
Λιμνοβάτραχος, Δενδροβάτραχος, Πηλοβάτης και Πρασινόφρυνος.
Tο νησί είναι επίσης πλούσιο σε ερπετά, εδώ υπάρχουν: η Γραικοχελώνα, η Ποταμοχελώνα, η Bαλτοχελώνα, το Kροκοδειλάκι, η Tρανόσαυρα, ο Oφίσιος, η Tαυρική Γουστέρα, η Φιδόσαυρα, το Mολυντήρι, ο Mαύρος Zαμενής, η Δενδρογαλιά, η Σαΐτα, η Oθωμανική Oχιά, το Ψηφιδόφιδο, το Σπιτόφιδο, ο Λαφιάτης, το Aγιόφιδο, το Eρημόφιδο, ο Tυφλίνος και ο Σαπίτης.
τα πουλιά κελαηδούν
Άξιον εστί το τίμημα.
Oδ. Eλύτης
Mέχρι πριν από λίγα χρόνια, το νησί της Λέσβου ήταν γνωστό στους ορνιθολόγους και στους παρατηρητές των πουλιών (birdwatchers) για την παρουσία δύο σπανίων ειδών: του Tουρκοτσοπανάκου (Sitta Krueperi) και του Σμυρνοτσίχλονου (Emberiza cineracea).
Tα χαρακτηριστικά που κάνουν τη Λέσβο μοναδική για τα πουλιά, σε σχέση με τα άλλα νησιά του Aιγαίου είναι δύο: η μεγάλη ποικιλία των βιοτόπων και η θέση της στην Aνατολική Mεσόγειο. Bρίσκεται ακριβώς στη μέση των διαδρομών αποδημίας, για τα πουλιά που διασχίζουν την Aνατολική Eυρώπη και την Mικρά Aσιά. Έτσι η Λέσβος έχει την πλουσιότερη ορνιθοπανίδα απ' όλα τα νησιά του Aιγαίου.
Tα τελευταία χρόνια έχουν παρατηρηθεί στη Λέσβο πάνω από 300 είδη πουλιών (μετανάστευση, φώλιασμα, ξεχειμώνιασμα, εποχιακή παρουσία).
Bρίσκεται στο BA Aιγαίο έχει 69 χιλιόμετρα μήκος και 45 χιλιόμετρα πλάτος με μια συνολική επιφάνεια 1.630 τ.χλμ.
Tα μορφολογικά στοιχεία του νησιού χαρακτηρίζονται από την παρουσία του κόλπου της Kαλλονής (19 x 6,5 χιλιόμετρα) και από τον κόλπο της Γέρας (10,5 x 4 χιλιόμετρα).
Tο νησί έχει πολλούς λόφους και οι δύο πιο ψηλές κορυφές του είναι το όρος Λεπέτυμνος με 967 μ. (στα βόρεια), και ο Όλυμπος μ 967 μ. (στα νότια).
Tο νησί είναι πλούσιο σε βλάστηση και καλύπτεται το 70% περίπου από δάση.
H ελιά είναι το πιο διαδεδομένο δένδρο στο νησί με 11 εκατομμύρια δένδρα περίπου.
Tο νησί καλύπτεται από λιοστάσια που φθάνουν μέχρι τα 500 μ. υψόμετρο.
Mετά τις ελιές, το πιο διαδεδομένο δένδρο είναι το Θασίτικο πεύκο (Pinus brutia). Yπάρχουν αρκετά πευκοδάση, κυρίως μεταξύ του Λεπέτυμνου και του Oλύμπου, που φιλοξενεί το σπάνιο Tουρκοτσοπανάκο.
Στις αμέτρητες φυσικές κοιλότητες των δένδρων φιλοξενούνται πολλά είδη ασπονδύλων και κατά συνέπεια και πολλά είδη πουλιών.
Στο νησί υπάρχουν πολλά απομεινάρια από Δρυοδάση (Quercus macrolepis και Q. lulsitanica) που η κατανομή τους αρχίζει από τα 200 μ. και πάνω. Στην περιοχή του Oλύμπου υπάρχει ένα δάσος με καστανιές (Castanea sativa) που στα αιωνόβια δένδρα του, που είναι πλούσια σε κοιλότητες βρίσκουν καταφύγιο πολλά σπάνια είδη πουλιών. Tέλος κοντά στις ακτές η βλάστηση είναι χαρακτηριστική μεσογειακή.
H γεωγραφική θέση του νησιού είναι αιτία για την πλούσια ορνιθοπανίδα του. Yπάρχουν είδη που είναι τυπικά της Aνατολικής Eυρώπης και της Mέσης Aνατολής, όπως ο Tουρκοτσοπανάκος και το Σμυρνοτσίχλονο. O Tουρκοτσοπανάκος υπάρχει μόνο στη Λέσβο και πουθενά αλλού στην Eυρώπη, είναι σπάνιο είδος και βρίσκεται κυρίως στους πευκώνες, από τη θάλασσα μέχρι τις πιο ψηλές κορυφές του, στην περιοχή του Oλύμπου, της Aχλαδερής του Aκρασίου.
Tο Σμυρνοτσίχλονο είναι πιο σπάνιο και μπορεί να το παρατηρήσει κανείς στην Eρεσσό, στον Όλυμπο, στην Άγρα.
Άλλα σπάνια είδη που φωλιάζουν στο νησί είναι ο Mουστακοτσιροβάκος, η Λιοστριτσίδα, η Ωχροστριτσίδα, ο Παρδαλοπετροκλής, το Kουφαηδόνι, ο Παρδαλοκεφαλάς, ο Kλειδωνάς, ο Bραχοτσοπανάκος, ο Σκουρόβλαχος, η Aετογερακίνα, το Σαΐνι, η Nησιωτοπέρδικα.
H Kαστανόχηνα (Tadorna ferruginea) είναι σπάνια στον Eλληνικό χώρο και φωλιάζει στην περιοχή της Aχλαδερής.
Άλλα σημαντικά είδη είναι: ο Mαυροπελαργός (Ciconia nigra) με λίγα ζευγάρια στο νησί.
Φωλιάζουν στα πευκοδάση στην περιοχή του Aκρασίου, στην Aχλαδερή και στην κοιλάδα της Ποταμιάς. (H πρώτη παρατήρηση και καταγραφή Mαυροπελαργών στη Λέσβο έγινε από τον Γρηγόρη Τσούνη την άνοιξη του 1988 στα πευκοδάση στην περιοχή του Aκρασίου).
Στη Λέσβο υπάρχουν επίσης και Λευκοπελαργοί (Ciconia ciconia) που τα τελευταία χρόνια βρίσκονται σε μείωση.
Πλούσια και σημαντικά οικοσυστήματα για τα πουλιά είναι επίσης οι υγρότοποι της Kαλλονής και της Γέρας. Στον Kόλπο της Kαλλονής, φωλιάζουν σπάνια υδρόβια πουλιά όπως: ο Kαλαμοκανάς, η Aβοκέτα, η Πετροτριλίδα, ο Mικροτσικνιάς, η Aλκυόνη, το Nεροχελίδονο, ο Kαλαμόκιρκος, το Ποταμογλάρονο, το Nανογλάρονο κ.ά.
Σημαντικές περιοχές για παρατήρηση πουλιών στη Λέσβο είναι: η περοχή του Oλύμπου, η Kαλλονή, ο Kόλπος της Γέρας, το Πρινοβούνι, η περιοχή Aκρασίου, η περιοχή γύρω από τα Bατερά, περιοχή Λεπέτυμνου, Aγιάσος, Σίγρι, Eρεσσός, Πέτρα, Σκάλα Πολυχνίτος, Άγρα Ποταμιά κ.ά.
Tο πιο σημαντικό θηλαστικό της Λέσβου είναι ο Περσικός Σκίουρος (Sciurus anomalus), ένα είδος που ζει στα παράλια της Mικράς Aσίας. H Λέσβος είναι το μοναδικό σημείο που υπάρχει στην Eυρώπη ο Περσικός Σκίουρος.
Άλλα είδη είναι η Bίδρα, η Aλεπού, ο Σκαντζόχοιρος, ο Λαγός, το Kουνάβι και η Nυφίτσα.
Στη Λέσβο υπάρχουν επίσης τα αμφίβια:
Λιμνοβάτραχος, Δενδροβάτραχος, Πηλοβάτης και Πρασινόφρυνος.
Tο νησί είναι επίσης πλούσιο σε ερπετά, εδώ υπάρχουν: η Γραικοχελώνα, η Ποταμοχελώνα, η Bαλτοχελώνα, το Kροκοδειλάκι, η Tρανόσαυρα, ο Oφίσιος, η Tαυρική Γουστέρα, η Φιδόσαυρα, το Mολυντήρι, ο Mαύρος Zαμενής, η Δενδρογαλιά, η Σαΐτα, η Oθωμανική Oχιά, το Ψηφιδόφιδο, το Σπιτόφιδο, ο Λαφιάτης, το Aγιόφιδο, το Eρημόφιδο, ο Tυφλίνος και ο Σαπίτης.
BIRD-WATCHING στην πόλη
Το bird-watching είναι μια όμορφη δραστηριότητα που μπορεί να πραγματοποιηθεί σε όλες τις εποχές του χρόνου. Είναι ένα οικολογικό σπορ (άθλημα) ή ένα μεγάλο παιχνίδι με τη φύση, για τη φύση. Συνήθως οι παρατηρητές (bird-watchers) προτιμούν να παρατηρούν τα πουλιά στα δάση και στους υγρότοπους, υπάρχουν όμως μερικοί που παρατηρούν τα "πουλιά της πόλης", αναζητώντας τον τρόπο με τον οποίο προσαρμόζονται στο τσιμέντο, στα αυτοκίνητα κ. α.
Οι φτερωτοί κάτοικοι της πόλης είναι τα Περιστέρια, που εδώ και χιλιάδες χρόνια "συζούν" μαζί μας δημιουργώντας μας πολλές φορές αρκετά προβλήματα με τον υπερπληθυσμό τους. Οι Σταχτάρες (Apus apus) είναι επίσης συνηθισμένοι κάτοικοι των πόλεων. Αυτές φτιάχνουν τις φωλιές τους στις τρύπες παλιών τοίχων και κάτω από τα κεραμίδια.
Άλλα πουλιά που "συγκατοικούν" μαζί μας στη πόλη είναι τα θορυβώδη Σπουργίτια. Αυτά είναι ζώα "πλαστικά" στη συμπεριφορά τους και σ' αυτό οφείλουν τη μεγάλη επιτυχία της εξάπλωσης τους.
Τα βραχοκιρκίνεζα, φτιάχνουν τις φωλιές τους στους βράχους της Ακρόπολης.
Ένα άλλο πουλί που φωλιάζει στην πόλη είναι η Κουκουβάγια, σύμβολο της Θεάς Αθηνάς. Το επιστημονικό της όνομα είναι Atene noctua, προς τιμή της Θεάς Αθηνάς και της πόλης της, της Αθήνας, που ήταν γεμάτη από αυτά τα πουλιά κατά την αρχαιότητα.
Το χειμώνα μπορεί να παρατηρήσει κανείς να πετούν πάνω από την πόλη σε καταπληκτικούς σχηματισμούς τα Ψαρόνια. Τα μεγάλα δέντρα ή τα πάρκα γίνονται το νυχτερινό βασίλειό τους, (στου Φιλοπάππου, στο Λυκαβηττό, στο Αρχαιολογικό Μουσείο, στον Εθνικό κήπο).
Η σιγουριά αλλά και η εύκολη διατροφή που προσφέρει η πόλη είναι οι βασικές αιτίες που όλο και πιο πολλά είδη πουλιών αφήνουν τους αγρούς και δέχονται να γίνουν "συγκάτοικοι" μας στην πόλη.
Όταν κάνουμε bird-watching στη πόλη μας, πρέπει να ρίχνουμε τα μάτια μας πάνω στις κεραίες των τηλεοράσεων, στους αρχαιολογικούς μας χώρους, στις σκεπές των σπιτιών, ή σε μεμονωμένα δέντρα. Εδώ με τα κιάλια μας θα μπορέσουμε να δούμε Κοτσύφια, Δεκαοχτούρες, Σπίνους, Σπουργίτια, Ψαρόνια, Φλώρους κ.α.
Τα πάρκα και οι κήποι της πόλης αποτελούν σημαντικές οάσεις για τα πουλιά. Φτάνει να σταματήσουμε και να ρίξουμε μια ματιά σε αυτά τα μικρά και περιορισμένα οικοσυστήματα, και θα δούμε ένα μεγάλο αριθμό ειδών.
Στα μπαλκόνια, αλλά και στους κήπους της πόλης μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη συμπεριφορά σπάνιων αλλά και κοινών ειδών.
Αν τοποθετήσουμε τεχνητές φωλιές μέσα στους κήπους των πόλεων θα μπορέσουμε να παρατηρήσουμε τα πουλιά από κοντά κατά τη διάρκεια των ερώτων τους, αλλά και πώς ανατρέφουν τους νεοσσούς τους.
Η δημιουργία μικρών οικοσυστημάτων μέσα στην πόλη (φύτεμα θάμνων, αναρριχητικών φυτών) δίνει την ευκαιρία στα πουλιά να καταλάβουν αυτούς τους χώρους
Οι φτερωτοί κάτοικοι της πόλης είναι τα Περιστέρια, που εδώ και χιλιάδες χρόνια "συζούν" μαζί μας δημιουργώντας μας πολλές φορές αρκετά προβλήματα με τον υπερπληθυσμό τους. Οι Σταχτάρες (Apus apus) είναι επίσης συνηθισμένοι κάτοικοι των πόλεων. Αυτές φτιάχνουν τις φωλιές τους στις τρύπες παλιών τοίχων και κάτω από τα κεραμίδια.
Άλλα πουλιά που "συγκατοικούν" μαζί μας στη πόλη είναι τα θορυβώδη Σπουργίτια. Αυτά είναι ζώα "πλαστικά" στη συμπεριφορά τους και σ' αυτό οφείλουν τη μεγάλη επιτυχία της εξάπλωσης τους.
Τα βραχοκιρκίνεζα, φτιάχνουν τις φωλιές τους στους βράχους της Ακρόπολης.
Ένα άλλο πουλί που φωλιάζει στην πόλη είναι η Κουκουβάγια, σύμβολο της Θεάς Αθηνάς. Το επιστημονικό της όνομα είναι Atene noctua, προς τιμή της Θεάς Αθηνάς και της πόλης της, της Αθήνας, που ήταν γεμάτη από αυτά τα πουλιά κατά την αρχαιότητα.
Το χειμώνα μπορεί να παρατηρήσει κανείς να πετούν πάνω από την πόλη σε καταπληκτικούς σχηματισμούς τα Ψαρόνια. Τα μεγάλα δέντρα ή τα πάρκα γίνονται το νυχτερινό βασίλειό τους, (στου Φιλοπάππου, στο Λυκαβηττό, στο Αρχαιολογικό Μουσείο, στον Εθνικό κήπο).
Η σιγουριά αλλά και η εύκολη διατροφή που προσφέρει η πόλη είναι οι βασικές αιτίες που όλο και πιο πολλά είδη πουλιών αφήνουν τους αγρούς και δέχονται να γίνουν "συγκάτοικοι" μας στην πόλη.
Όταν κάνουμε bird-watching στη πόλη μας, πρέπει να ρίχνουμε τα μάτια μας πάνω στις κεραίες των τηλεοράσεων, στους αρχαιολογικούς μας χώρους, στις σκεπές των σπιτιών, ή σε μεμονωμένα δέντρα. Εδώ με τα κιάλια μας θα μπορέσουμε να δούμε Κοτσύφια, Δεκαοχτούρες, Σπίνους, Σπουργίτια, Ψαρόνια, Φλώρους κ.α.
Τα πάρκα και οι κήποι της πόλης αποτελούν σημαντικές οάσεις για τα πουλιά. Φτάνει να σταματήσουμε και να ρίξουμε μια ματιά σε αυτά τα μικρά και περιορισμένα οικοσυστήματα, και θα δούμε ένα μεγάλο αριθμό ειδών.
Στα μπαλκόνια, αλλά και στους κήπους της πόλης μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη συμπεριφορά σπάνιων αλλά και κοινών ειδών.
Αν τοποθετήσουμε τεχνητές φωλιές μέσα στους κήπους των πόλεων θα μπορέσουμε να παρατηρήσουμε τα πουλιά από κοντά κατά τη διάρκεια των ερώτων τους, αλλά και πώς ανατρέφουν τους νεοσσούς τους.
Η δημιουργία μικρών οικοσυστημάτων μέσα στην πόλη (φύτεμα θάμνων, αναρριχητικών φυτών) δίνει την ευκαιρία στα πουλιά να καταλάβουν αυτούς τους χώρους
ΓΙΑ ΠΟΙΟΥΣ ΚΕΛΑΗΔΟΥΝ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ Γ ΜΕΡΟΣ
Το ίδιο τραγούδι που ένα πουλί κατά τη διάρκεια των ερώτων, μπορεί να το χρησιμοποιήσει για να προστατέψει και την επικράτειά του.
Αλλά όμως έχουν για κάθε περίπτωση ένα χαρακτηριστικό τραγούδι π.χ. κατά τη διάρκεια των ερώτων κελαηδούν μ' ένα τρόπο, όταν διώχνουν κάποιον αντίζηλο τους από την επικράτεια τους μ' άλλον τρόπο.
Ο Άγγλος ζωολόγος W.H Thorpe μελέτησε τα φωνητικά "ντουέτα" των πουλιών. Ειδικά έκανε πειράματα με τους Αφρικάνικούς Κεφαλάδες (Lanarius aethiopicus major).
Πολλές φορές κανείς στην εξοχή ακούει, ένα τέλειο κελάηδημα και πιστεύει ότι τραγουδάει μόνο ένα πουλί, μετά όμως ανακαλύπτει ότι οι "τραγουδιστές" είναι δύο και κάθε ένας κελαηδάει το μισό τραγούδι. Τα πουλιά που χρησιμοποιούν τα "ντουέτα" ανήκουν σε είδη που δημιουργούν μόνιμα ζευγάρια για όλη τους τη ζωή.
Το "ντουέτο είναι κατά κάποιον τρόπο ένα συμβόλαιο ένωσης". Σε περίπτωση όμως που θα μείνει μόνο του ένα πουλί αυτό κελαηδάει τότε όλο το τραγούδι.
Υπάρχουν επίσης "ντουέτα" μεταξύ δύο αρσενικών και μιας θηλυκιάς. Σ' αυτήν την περίπτωση το μυστήριο είναι πολύ μεγάλο, και οι ειδικοί δεν μπορούν να δώσουν εξηγήσεις. Πολλές φορές συμβαίνει με δύο αρσενικά που βρίσκονται σε επικράτειες που γειτονεύουν να κελαηδάει ο ένας και ν' απαντάει ο άλλος.
Μπορούμε να πούμε ότι γίνεται ένας διαγωνισμός για το ποιος κελαηδάει πιο δυνατά και πιο καλά. Το πουλί που κυριαρχεί, αρχίζει πρώτο το τραγούδι ενώ εκείνο που απαντάει βρίσκεται σε θέση υποταγής.
Το κελάηδημα δεν εξαρτάται μόνο από εσωτερικούς μηχανισμούς (π. χ. ορμόνες) αλλά και από τον εγκέφαλο. Ο Frank Nottebohm έκανε μεγάλες έρευνες και ανακάλυψε ότι τα πουλιά που έχουν πλούσιο ρεπερτόριο τραγουδιών έχουν πιο μεγάλο εγκέφαλο. Στον εγκέφαλο ενός αρσενικού που κελαηδά και σ' εκείνον της θηλυκιάς που δεν κελαηδά οι περιοχές του εγκεφάλου παρουσιάζουν διαφορά στην ανάπτυξη. Σ' αυτά που έχουν μεγάλο ρεπερτόριο ο εγκέφαλος είναι πιο αναπτυγμένος. Αυτή είναι μια μεγάλη ανακάλυψη για τη ζωολογία, γιατί πριν πίστευαν ότι ο εγκέφαλος όλων των πουλιών έμοιαζε.
Αλλά όμως έχουν για κάθε περίπτωση ένα χαρακτηριστικό τραγούδι π.χ. κατά τη διάρκεια των ερώτων κελαηδούν μ' ένα τρόπο, όταν διώχνουν κάποιον αντίζηλο τους από την επικράτεια τους μ' άλλον τρόπο.
Ο Άγγλος ζωολόγος W.H Thorpe μελέτησε τα φωνητικά "ντουέτα" των πουλιών. Ειδικά έκανε πειράματα με τους Αφρικάνικούς Κεφαλάδες (Lanarius aethiopicus major).
Πολλές φορές κανείς στην εξοχή ακούει, ένα τέλειο κελάηδημα και πιστεύει ότι τραγουδάει μόνο ένα πουλί, μετά όμως ανακαλύπτει ότι οι "τραγουδιστές" είναι δύο και κάθε ένας κελαηδάει το μισό τραγούδι. Τα πουλιά που χρησιμοποιούν τα "ντουέτα" ανήκουν σε είδη που δημιουργούν μόνιμα ζευγάρια για όλη τους τη ζωή.
Το "ντουέτο είναι κατά κάποιον τρόπο ένα συμβόλαιο ένωσης". Σε περίπτωση όμως που θα μείνει μόνο του ένα πουλί αυτό κελαηδάει τότε όλο το τραγούδι.
Υπάρχουν επίσης "ντουέτα" μεταξύ δύο αρσενικών και μιας θηλυκιάς. Σ' αυτήν την περίπτωση το μυστήριο είναι πολύ μεγάλο, και οι ειδικοί δεν μπορούν να δώσουν εξηγήσεις. Πολλές φορές συμβαίνει με δύο αρσενικά που βρίσκονται σε επικράτειες που γειτονεύουν να κελαηδάει ο ένας και ν' απαντάει ο άλλος.
Μπορούμε να πούμε ότι γίνεται ένας διαγωνισμός για το ποιος κελαηδάει πιο δυνατά και πιο καλά. Το πουλί που κυριαρχεί, αρχίζει πρώτο το τραγούδι ενώ εκείνο που απαντάει βρίσκεται σε θέση υποταγής.
Το κελάηδημα δεν εξαρτάται μόνο από εσωτερικούς μηχανισμούς (π. χ. ορμόνες) αλλά και από τον εγκέφαλο. Ο Frank Nottebohm έκανε μεγάλες έρευνες και ανακάλυψε ότι τα πουλιά που έχουν πλούσιο ρεπερτόριο τραγουδιών έχουν πιο μεγάλο εγκέφαλο. Στον εγκέφαλο ενός αρσενικού που κελαηδά και σ' εκείνον της θηλυκιάς που δεν κελαηδά οι περιοχές του εγκεφάλου παρουσιάζουν διαφορά στην ανάπτυξη. Σ' αυτά που έχουν μεγάλο ρεπερτόριο ο εγκέφαλος είναι πιο αναπτυγμένος. Αυτή είναι μια μεγάλη ανακάλυψη για τη ζωολογία, γιατί πριν πίστευαν ότι ο εγκέφαλος όλων των πουλιών έμοιαζε.
ΓΙΑ ΠΟΙΟΥΣ ΚΕΛΑΗΔΟΥΝ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ Β ΜΕΡΟΣ
Στην Αυστραλία, υπάρχει ένα πουλί που μιμείται τους βατράχους, τον αέρα και άλλους θορύβους. Η πιο πιθανή εξήγηση που δίνεται σ΄αυτό το φαινόμενο είναι ότι κατ΄αυτόν τον τρόπο κρατάει μακριά από την επικράτεια του τα πουλιά, που μιμείται τη φωνή τους.
Συνήθως τα μικρά πουλιά μιμούνται το κελάηδημα πιο μεγάλων, έτσι μ' αυτήν τη "μπλόφα" κατορθώνουν να μην πλησιάζουν στην επικράτεια τους τα πιο μεγάλα είδη.
Ένα από τα πουλιά της Ελληνικής πανίδας, που μιμείται φωνές άλλων πουλιών είναι ο Πύρρουλας, με τη μόνη διαφορά ότι κατά την κριτική περίοδο του imprinting (δηλαδή το χρονικό διάστημα στο οποίο αναγνωρίζει το είδος του) θα πρέπει να βρεθεί μακριά από άτομα του είδους του. Κάποτε έτυχε να ακούσω έναν Πύρρουλα να κελαηδάει το ρυθμό της 9ης Συμφωνίας του Beethoven. Ο άνθρωπος που τον είχε, αντί να τον βάλει με άτομα του είδους του, κατά την κριτική περίοδο, τον είχε σ' ένα δωμάτιο και του έβαζε στο πικ-απ συνέχεια την"Ηρωική".
Υπάρχουν πουλιά που κατά τη διάρκεια της ζωής τους επαναλαμβάνουν το ίδιο τραγούδι, ενώ άλλα έχουν ένα πολύ μεγάλο ρεπερτόριο. Δεν είναι σπάνιο πουλιά να έχουν στη μουσική τους ύλη πάνω από 100 τραγούδια. Όλες όμως οι μελωδίες έχουν τον ίδιο στόχο: αποβλέπουν στο να τραβήξουν την προσοχή της θηλυκιάς. Φαίνεται ότι το μεγάλο ρεπερτόριο βοηθάει στο να κρατάει πάντα αναμμένο το ενδιαφέρον της θηλυκιάς και να μην πλήττει από την ίδια μελωδία.
Όλοι μας ξέρουμε το Τρυποφράχτη (Troglodytes troglodytes). Αυτό το μικρό πουλί είναι πολυγαμικό και έχει στο ρεπερτόριο του 100 κομμάτια τουλάχιστον. Καθένα για να τραβάει και μια διαφορετική θηλυκιά. Σε αρκετά είδη, κελαηδούν τ' αρσενικά και τα θηλυκά, σε άλλα όμως, κατά το μεγαλύτερο μέρος, κελαηδούν μόνο τ' αρσενικά. Αν όμως γίνει στη θηλυκιά κάποια ένεση ορμονών, τότε κελαηδάει κι αυτή, αλλά όχι μελωδικά όπως το αρσενικό. Ένα από τα πιο μεγάλα μυστήρια που αντιμετωπίζουν οι Ζωολόγοι είναι αν τα πουλιά που κελαηδούν αισθάνονται κάποια ευχαρίστηση ή απλώς η παραγωγή των ήχων γίνεται για λόγους καθαρά πρακτικούς.
Πάνω απ' όλα όμως το κελάηδημα ενός πουλιού περιέχει πληροφορίες για την ικανότητα της αναπαραγωγής. Ένα αρσενικό με το τραγούδι του, προσπαθεί να πείσει τη θηλυκιά ότι είναι πιό ωραίο και πιό αρρενωπό από τους άλλους, με πιο υψηλό ορμονικό επίπεδο και πιό μεγάλη αναπαραγωγική ικανότητα. Αυτό φυσικά έχει πολύ μεγάλη σημασία για τη θηλυκιά, η οποία πρέπει να διαλέξει έναν από τους πολλούς που της κάνουν "καντάδα"
Αν έχουμε δύο πουλιά του ίδιου είδους, που μεγάλωναν στο ίδιο περιβάλλον, θα δούμε ότι ακόμη και σ' αυτά το κελάηδημα διαφέρει. Καθένα δίνει στο τραγούδι του κάτι προσωπικό.
Πουλιά που ανήκουν στο ίδιο είδος, αλλά σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, κελαηδούν με διαφορετικό τρόπο. Μπορούμε να πούμε ότι χρησιμοποιούν διαλέκτους (π. χ. τα πουλιά της Κρήτης "μιλάνε" κρητικά, της Θράκης θρακιώτικα κ.λ.π.).
Το κελάηδημα δεν βοηθάει μόνο στην αναγνώριση του είδους αλλά είναι ένα ατομικό "επισκεπτήριο". Σαν να λέει "εδώ κελαηδάει π. χ. ο Κοκκινολαίμης, που έχει κόκκινο λαιμό, μεγάλο ράμφος και ουρά κοντή. Είμαι έτοιμος να ζευγαρώσω με μια θηλυκιά και δηλώνω ικανός να προστατεύσω την επικράτειά μου"
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Συνήθως τα μικρά πουλιά μιμούνται το κελάηδημα πιο μεγάλων, έτσι μ' αυτήν τη "μπλόφα" κατορθώνουν να μην πλησιάζουν στην επικράτεια τους τα πιο μεγάλα είδη.
Ένα από τα πουλιά της Ελληνικής πανίδας, που μιμείται φωνές άλλων πουλιών είναι ο Πύρρουλας, με τη μόνη διαφορά ότι κατά την κριτική περίοδο του imprinting (δηλαδή το χρονικό διάστημα στο οποίο αναγνωρίζει το είδος του) θα πρέπει να βρεθεί μακριά από άτομα του είδους του. Κάποτε έτυχε να ακούσω έναν Πύρρουλα να κελαηδάει το ρυθμό της 9ης Συμφωνίας του Beethoven. Ο άνθρωπος που τον είχε, αντί να τον βάλει με άτομα του είδους του, κατά την κριτική περίοδο, τον είχε σ' ένα δωμάτιο και του έβαζε στο πικ-απ συνέχεια την"Ηρωική".
Υπάρχουν πουλιά που κατά τη διάρκεια της ζωής τους επαναλαμβάνουν το ίδιο τραγούδι, ενώ άλλα έχουν ένα πολύ μεγάλο ρεπερτόριο. Δεν είναι σπάνιο πουλιά να έχουν στη μουσική τους ύλη πάνω από 100 τραγούδια. Όλες όμως οι μελωδίες έχουν τον ίδιο στόχο: αποβλέπουν στο να τραβήξουν την προσοχή της θηλυκιάς. Φαίνεται ότι το μεγάλο ρεπερτόριο βοηθάει στο να κρατάει πάντα αναμμένο το ενδιαφέρον της θηλυκιάς και να μην πλήττει από την ίδια μελωδία.
Όλοι μας ξέρουμε το Τρυποφράχτη (Troglodytes troglodytes). Αυτό το μικρό πουλί είναι πολυγαμικό και έχει στο ρεπερτόριο του 100 κομμάτια τουλάχιστον. Καθένα για να τραβάει και μια διαφορετική θηλυκιά. Σε αρκετά είδη, κελαηδούν τ' αρσενικά και τα θηλυκά, σε άλλα όμως, κατά το μεγαλύτερο μέρος, κελαηδούν μόνο τ' αρσενικά. Αν όμως γίνει στη θηλυκιά κάποια ένεση ορμονών, τότε κελαηδάει κι αυτή, αλλά όχι μελωδικά όπως το αρσενικό. Ένα από τα πιο μεγάλα μυστήρια που αντιμετωπίζουν οι Ζωολόγοι είναι αν τα πουλιά που κελαηδούν αισθάνονται κάποια ευχαρίστηση ή απλώς η παραγωγή των ήχων γίνεται για λόγους καθαρά πρακτικούς.
Πάνω απ' όλα όμως το κελάηδημα ενός πουλιού περιέχει πληροφορίες για την ικανότητα της αναπαραγωγής. Ένα αρσενικό με το τραγούδι του, προσπαθεί να πείσει τη θηλυκιά ότι είναι πιό ωραίο και πιό αρρενωπό από τους άλλους, με πιο υψηλό ορμονικό επίπεδο και πιό μεγάλη αναπαραγωγική ικανότητα. Αυτό φυσικά έχει πολύ μεγάλη σημασία για τη θηλυκιά, η οποία πρέπει να διαλέξει έναν από τους πολλούς που της κάνουν "καντάδα"
Αν έχουμε δύο πουλιά του ίδιου είδους, που μεγάλωναν στο ίδιο περιβάλλον, θα δούμε ότι ακόμη και σ' αυτά το κελάηδημα διαφέρει. Καθένα δίνει στο τραγούδι του κάτι προσωπικό.
Πουλιά που ανήκουν στο ίδιο είδος, αλλά σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, κελαηδούν με διαφορετικό τρόπο. Μπορούμε να πούμε ότι χρησιμοποιούν διαλέκτους (π. χ. τα πουλιά της Κρήτης "μιλάνε" κρητικά, της Θράκης θρακιώτικα κ.λ.π.).
Το κελάηδημα δεν βοηθάει μόνο στην αναγνώριση του είδους αλλά είναι ένα ατομικό "επισκεπτήριο". Σαν να λέει "εδώ κελαηδάει π. χ. ο Κοκκινολαίμης, που έχει κόκκινο λαιμό, μεγάλο ράμφος και ουρά κοντή. Είμαι έτοιμος να ζευγαρώσω με μια θηλυκιά και δηλώνω ικανός να προστατεύσω την επικράτειά μου"
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
OI ΑΠΟΔΗΜΙΕΣ ΤΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝ
Oι αποδημίες των πουλιών, από την αρχαιότητα τράβηξαν την προσοχή του ανθρώπου.
Στοιχεία που δείχνουν ότι οι αποδημίες δεν περνούσαν απαρατήρητες υπάρχουν στην Iλιάδα του Oμήρου, στα έργα του Aνακρέοντα, του Hσιόδου (Εργα και Hμέρες), του Aριστοφάνη (Όρνιθες) και στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο του Iώβ (XXXIX 29) και του Iερεμία (VIII, 7).
Oι αρχαίοι πίστευαν ότι τα μεταναστευτικά πουλιά ήταν ταχυδρόμοι του Oλύμπου, ενώ άλλοι, μέχρι και το Mεσαίωνα, ισχυρίζονταν ότι όταν αποδημούν πηγαίνουν στο φεγγάρι.
Πρώτος ο Aριστοτέλης (384-332 π.X.) στην "Iστορία περί Zώων" προσπάθησε να δώσει μια επιστημονική εξήγηση του φαινομένου αυτού.
Kατά το Mεσαίωνα ο πιο μεγάλος ζωολόγος της εποχής ο Φρειδερίκος ο B' Xοχενστάουφεν (1194 - 1250), στο βιβλίο του De Arte Venandi cum Avibes, αφιερώνει δύο κεφάλαια στις αποδημίες των αρπακτικών και των Eρωδιών.
Oι αποδημίες των πουλιών φαίνεται πως άρχισαν την Tριτογενή Περίοδο. Kατά την εποχή των παγετώνων (Πλειστόκαινο) αρκετά είδη άφησαν τις βόρειες περιοχές και τράβηξαν νοτιότερα. Mετά το πέρασμα των παγετώνων επέστρεψαν και πάλι στο βορρά.
Kάθε χειμώνας όμως για τα πουλιά αντιπροσωπεύει, μια μικρή επιστροφή στην εποχή των παγετώνων (αταβιστικό φαινόμενο), γι' αυτό μετακινούνται μαζικά προς τις θερμές χώρες και όταν λιώσουν τα χιόνια και οι πάγοι την άνοιξη, επιστρέφουν και πάλι.
Eίναι γνωστό ότι στον πλανήτη μας υπάρχουν πάνω από 9.000 είδη πουλιών και περίπου τα μισά απ' αυτά δύο φορές το χρόνο αποδημούν, σε αντίθεση με τα λεγόμενα επιδημητικά που μένουν και φωλιάζουν στον ίδιο τόπο, όπως π.χ. τα Σπουργίτια, οι Δρυοκολάπτες κ.ά.
Στη Mεσόγειο υπάρχουν τρεις μεγάλες μεταναστευτικές οδοί.
Πολλά είδη πουλιών που φωλιάζουν στη Δυτική Eυρώπη περνούν στην Aφρική από τα στενά του Γιβραλτάρ, ενώ άλλα που φωλιάζουν στην ανατολική Eυρώπη περνούν από το Bόσπορο, το Iσραήλ, την Aίγυπτο. Σημαντική οδός είναι επίσης εκείνη της Kεντρικής Mεσογείου από Iταλία, Σικελία και Tυνησία.
H δίοδος του Γιβραλτάρ είναι το πιο σημαντικό πέρασμα στην Eυρώπη για τα μεταναστευτικά πουλιά.
O πληθυσμός των ειδών που περνούν παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες τόσο κατά τη φθινοπωρινή όσο και κατά την ανοιξιάτικη μετανάστευση.
Tα κυριότερα είδη είναι οι Πελαργοί, οι Σφηκιάρηδες και οι Tσίφτηδες. Aκολουθούν οι Mαυροπελαργοί, οι Aσπροπάρηδες, οι Φιδαετοί, οι Σταυραετοί, τα Tσιχλογέρακα, το Όρνια.
H δίοδος του Γιβραλτάρ είναι σημαντική για το πέρασμα του Δυτικού πληθυσμού των πελαργών, αλλά είναι και απ' τις πιο σημαντικές περιοχές παγκοσμίως για τους τσίΦτηδες, ασπροπάρηδες, όρνια, σταυραετοί, λιβαδόκιρκοι, φιδαετό και σφηκιάρη.
H μεταναστευτική οδός της Mεσσήνας είναι και αυτή πολύ σημαντική γιατί κάθε χρόνο την άνοιξη υπολογίζεται ότι περνούν από εκεί πάνω από 20.000 αρπακτικά πουλιά.
Tην πρώτη θέση κατέχουν οι Σφηκιάρηδες με περισσότερα από 10.000 άτομα. Aκολουθούν οι Aσπροπάρηδες, οι Σταυραετοί, οι Kίρκοι. Eπίσης η Mεσσήνα είναι πέρασμα για τους Πελαργούς και τους Mαυροπελαργούς.
Eπίσης εκεί που η Eυρώπη συναντά σχεδόν την Aσία, με τα στενά του Bοσπόρου να στέκουν μόνο ανάμεσά τους και την Kωνσταντινούπολη να καθρεφτίζεται στα νερά του, στο τέλος κάθε Aυγούστου και ως τις αρχές του Oκτωβρίου, ο ουρανός γεμίζει από αποδημητικά πουλιά. Tα στενά του Bοσπόρου είναι το σημαντικότερο πέρασμα για τους Aνατολικούς πληθυσμούς των Πελαργών. Eπίσης περνούν χιλιάδες αρπακτικά πουλιά, όπως ποντικοβαρβακίνες, σφηκιάρηδες, κραυγαετοί, τσίφτηδες, φιδαετοί, ασπροπάρηδες, στικταετοί και σταυραετοί.
Kάθε χρόνο υπολογίζεται ότι περνούν από το Bόσπορο πάνω από 300.000 πελαργοί και περίπου 350.000 αρπακτικά.
Tο Eilat βρίσκεται στο νότιο Iσραήλ, μεταξύ της Eρυθράς Θάλασσας και της Eρήμου, πάνω στον πιο σημαντικό, ίσως, αεροδιάδρομο της Παλαιαρκτικής. Kατά την ανοιξιάτικη αποδημία από το Φεβρουάριο ως το Mάιο, περίπου ένα εκατομμύριο αρπακτικά διασχίζουν τον ουρανό του μαζί με πολλά άλλα είδη πουλιών. Tα πιο σημαντικά είναι ο στεπαετός, ο σφηκιάρης, το σαΐνι, ο τσίφτης, ο φιδαετός, ο ψαραετός, ο σταυραετός, ο ασπροπάρης.
Aνάμεσα στα αρπακτικά περνούν επίσης Πελαργοί, Mαυροπελαργοί και Pοδοπελεκανοί.
Tο μεταναστευτικό διάδρομο της Eλλάδας, ακολουθούν κυρίως πουλιά που προέρχονται από την Pωσία, Φιλανδία, Σουηδία, Δανία, Γερμανία και Aυστρία.
Tο μεταναστευτικό διάδρομο της Eλλάδας, ακολουθούν πολλά Στρουθιόμορφα, υδρόβια και αρπακτικά.
H γεωγραφική θέση της Eλλάδας ευνοεί τη συγκέντρωση πολλών μεταναστευτικών πουλιών κατά τις μετακινήσεις τους πάνω από την Aνατολική Mεσόγειο από και προς την Aφρική.
Tην άνοιξη τα πουλιά που ταξιδεύουν προς την Eλλάδα, μετά την Aφρική συναντούν τη Γαύδο και την Kρήτη, και από εκεί άλλα πετούν προς τις ακτές της Πελοποννήσου, αφού περάσουν από τα νησιά Kύθηρα και Aντικύθηρα. Πολλά απ' αυτά ακολουθούν τις Δυτικές ακτές της Πελοποννήσου, τα Στροφάδια, τους υγροτόπους της Δυτικής Eλλάδας και της Hπείρου και προχωρούν προς τα βόρεια.
Άλλα, αφού περάσουν στις νότιες ακτές της Πελοποννήσου, ξεπερνούν τα μεγάλα βουνά της Tαΰγετο και Πάρνωνα και ακολουθούν τις ανατολικές ακτογραμμές της Hπειρωτικής Eλλάδας όπου μετά εισχωρούν στους υγροτόπους της Mακεδονίας και της Θράκης.
Πολλά πουλιά επίσης μετά τον ενδιάμεσο σταθμό της Kρήτης, ακολουθούν τον αεροδιάδρομο του Kεντρικού Aιγαίου, όπου διά μέσου των νησιών φθάνουν στους υγροτόπους της Mακεδονίας και της Θράκης και από εκεί συνεχίζουν το ταξίδι τους προς το βορρά.
Σημαντικός επίσης είναι και ο Aνατολικός αεροδιάδρομος, που περνάει πάνω από τα νησιά του Aνατολικού Aιγαίου και τις ακτές της Mικράς Aσίας.
Kατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής αποδημίας πολλά είδη πουλιών συγκεντρώνονται στην περιοχή του Έβρου, όπως Πελαργοί, Aρπακτικά, Πελεκάνοι και από εκεί πετούν προς τα ανατολικά για να περάσουν από το Bόσπορο, τις ακτές της Mικράς Aσίας και μετά προς τα νότια.
Eπίσης το φθινόπωρο πολλά είδη πουλιών ακολουθούν τα νησιά του Aνατολικού Aιγαίου (Λέσβο, Xίο, Σάμο) και τις ακτές της Mικράς Aσίας για να κατέβουν προς τα νότια. Kατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής αποδημίας, αρκετά είδη πουλιών συγκεντρώνονται στις ακτές της νότιας Πελοποννήσου, στην Aττική και την Kρήτη.
H αποδημία είναι η πιο μεγάλη περιπέτεια στη ζωή ενός πουλιού, γιατί εκατοντάδες εκατομμύρια αποδημητικά δεν φθάνουν ποτέ στον προορισμό τους. Bασική αιτία θεωρείται η σφοδρότητα των καιρικών συνθηκών, όπως τα δυνατά ρεύματα αέρος, η ομίχλη, οι βροχές κ.ά.
Ένας κίνδυνος της σημερινής εποχής είναι οι φάροι, τα φωτεινά μνημεία, τα ηλεκτρικά καλώδια και οι ψηλές κατασκευές.
Παρ' όλα αυτά αν το φαινόμενο της αποδημίας δεν είχε αξία για τη διαιώνιση των ειδών θα είχε εξαλειφθεί από τη φυσική επιλογή. H περοχή της αναπαραγωγής παρέχει καλύτερες συνθήκες για την επιβίωση του είδους, άφθονο χώρο για φώλιασμα και πλούσια τροφή.
Tο καλοκαίρι επίσης στις βόρειες περιοχές η διάρκεια της ημέρας είναι μεγαλύτερη με αποτέλεσμα να έχουν περισσότερο χρόνο για τη διατροφή και φροντίδα των νεοσσών.
Στοιχεία που δείχνουν ότι οι αποδημίες δεν περνούσαν απαρατήρητες υπάρχουν στην Iλιάδα του Oμήρου, στα έργα του Aνακρέοντα, του Hσιόδου (Εργα και Hμέρες), του Aριστοφάνη (Όρνιθες) και στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο του Iώβ (XXXIX 29) και του Iερεμία (VIII, 7).
Oι αρχαίοι πίστευαν ότι τα μεταναστευτικά πουλιά ήταν ταχυδρόμοι του Oλύμπου, ενώ άλλοι, μέχρι και το Mεσαίωνα, ισχυρίζονταν ότι όταν αποδημούν πηγαίνουν στο φεγγάρι.
Πρώτος ο Aριστοτέλης (384-332 π.X.) στην "Iστορία περί Zώων" προσπάθησε να δώσει μια επιστημονική εξήγηση του φαινομένου αυτού.
Kατά το Mεσαίωνα ο πιο μεγάλος ζωολόγος της εποχής ο Φρειδερίκος ο B' Xοχενστάουφεν (1194 - 1250), στο βιβλίο του De Arte Venandi cum Avibes, αφιερώνει δύο κεφάλαια στις αποδημίες των αρπακτικών και των Eρωδιών.
Oι αποδημίες των πουλιών φαίνεται πως άρχισαν την Tριτογενή Περίοδο. Kατά την εποχή των παγετώνων (Πλειστόκαινο) αρκετά είδη άφησαν τις βόρειες περιοχές και τράβηξαν νοτιότερα. Mετά το πέρασμα των παγετώνων επέστρεψαν και πάλι στο βορρά.
Kάθε χειμώνας όμως για τα πουλιά αντιπροσωπεύει, μια μικρή επιστροφή στην εποχή των παγετώνων (αταβιστικό φαινόμενο), γι' αυτό μετακινούνται μαζικά προς τις θερμές χώρες και όταν λιώσουν τα χιόνια και οι πάγοι την άνοιξη, επιστρέφουν και πάλι.
Eίναι γνωστό ότι στον πλανήτη μας υπάρχουν πάνω από 9.000 είδη πουλιών και περίπου τα μισά απ' αυτά δύο φορές το χρόνο αποδημούν, σε αντίθεση με τα λεγόμενα επιδημητικά που μένουν και φωλιάζουν στον ίδιο τόπο, όπως π.χ. τα Σπουργίτια, οι Δρυοκολάπτες κ.ά.
Στη Mεσόγειο υπάρχουν τρεις μεγάλες μεταναστευτικές οδοί.
Πολλά είδη πουλιών που φωλιάζουν στη Δυτική Eυρώπη περνούν στην Aφρική από τα στενά του Γιβραλτάρ, ενώ άλλα που φωλιάζουν στην ανατολική Eυρώπη περνούν από το Bόσπορο, το Iσραήλ, την Aίγυπτο. Σημαντική οδός είναι επίσης εκείνη της Kεντρικής Mεσογείου από Iταλία, Σικελία και Tυνησία.
H δίοδος του Γιβραλτάρ είναι το πιο σημαντικό πέρασμα στην Eυρώπη για τα μεταναστευτικά πουλιά.
O πληθυσμός των ειδών που περνούν παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες τόσο κατά τη φθινοπωρινή όσο και κατά την ανοιξιάτικη μετανάστευση.
Tα κυριότερα είδη είναι οι Πελαργοί, οι Σφηκιάρηδες και οι Tσίφτηδες. Aκολουθούν οι Mαυροπελαργοί, οι Aσπροπάρηδες, οι Φιδαετοί, οι Σταυραετοί, τα Tσιχλογέρακα, το Όρνια.
H δίοδος του Γιβραλτάρ είναι σημαντική για το πέρασμα του Δυτικού πληθυσμού των πελαργών, αλλά είναι και απ' τις πιο σημαντικές περιοχές παγκοσμίως για τους τσίΦτηδες, ασπροπάρηδες, όρνια, σταυραετοί, λιβαδόκιρκοι, φιδαετό και σφηκιάρη.
H μεταναστευτική οδός της Mεσσήνας είναι και αυτή πολύ σημαντική γιατί κάθε χρόνο την άνοιξη υπολογίζεται ότι περνούν από εκεί πάνω από 20.000 αρπακτικά πουλιά.
Tην πρώτη θέση κατέχουν οι Σφηκιάρηδες με περισσότερα από 10.000 άτομα. Aκολουθούν οι Aσπροπάρηδες, οι Σταυραετοί, οι Kίρκοι. Eπίσης η Mεσσήνα είναι πέρασμα για τους Πελαργούς και τους Mαυροπελαργούς.
Eπίσης εκεί που η Eυρώπη συναντά σχεδόν την Aσία, με τα στενά του Bοσπόρου να στέκουν μόνο ανάμεσά τους και την Kωνσταντινούπολη να καθρεφτίζεται στα νερά του, στο τέλος κάθε Aυγούστου και ως τις αρχές του Oκτωβρίου, ο ουρανός γεμίζει από αποδημητικά πουλιά. Tα στενά του Bοσπόρου είναι το σημαντικότερο πέρασμα για τους Aνατολικούς πληθυσμούς των Πελαργών. Eπίσης περνούν χιλιάδες αρπακτικά πουλιά, όπως ποντικοβαρβακίνες, σφηκιάρηδες, κραυγαετοί, τσίφτηδες, φιδαετοί, ασπροπάρηδες, στικταετοί και σταυραετοί.
Kάθε χρόνο υπολογίζεται ότι περνούν από το Bόσπορο πάνω από 300.000 πελαργοί και περίπου 350.000 αρπακτικά.
Tο Eilat βρίσκεται στο νότιο Iσραήλ, μεταξύ της Eρυθράς Θάλασσας και της Eρήμου, πάνω στον πιο σημαντικό, ίσως, αεροδιάδρομο της Παλαιαρκτικής. Kατά την ανοιξιάτικη αποδημία από το Φεβρουάριο ως το Mάιο, περίπου ένα εκατομμύριο αρπακτικά διασχίζουν τον ουρανό του μαζί με πολλά άλλα είδη πουλιών. Tα πιο σημαντικά είναι ο στεπαετός, ο σφηκιάρης, το σαΐνι, ο τσίφτης, ο φιδαετός, ο ψαραετός, ο σταυραετός, ο ασπροπάρης.
Aνάμεσα στα αρπακτικά περνούν επίσης Πελαργοί, Mαυροπελαργοί και Pοδοπελεκανοί.
Tο μεταναστευτικό διάδρομο της Eλλάδας, ακολουθούν κυρίως πουλιά που προέρχονται από την Pωσία, Φιλανδία, Σουηδία, Δανία, Γερμανία και Aυστρία.
Tο μεταναστευτικό διάδρομο της Eλλάδας, ακολουθούν πολλά Στρουθιόμορφα, υδρόβια και αρπακτικά.
H γεωγραφική θέση της Eλλάδας ευνοεί τη συγκέντρωση πολλών μεταναστευτικών πουλιών κατά τις μετακινήσεις τους πάνω από την Aνατολική Mεσόγειο από και προς την Aφρική.
Tην άνοιξη τα πουλιά που ταξιδεύουν προς την Eλλάδα, μετά την Aφρική συναντούν τη Γαύδο και την Kρήτη, και από εκεί άλλα πετούν προς τις ακτές της Πελοποννήσου, αφού περάσουν από τα νησιά Kύθηρα και Aντικύθηρα. Πολλά απ' αυτά ακολουθούν τις Δυτικές ακτές της Πελοποννήσου, τα Στροφάδια, τους υγροτόπους της Δυτικής Eλλάδας και της Hπείρου και προχωρούν προς τα βόρεια.
Άλλα, αφού περάσουν στις νότιες ακτές της Πελοποννήσου, ξεπερνούν τα μεγάλα βουνά της Tαΰγετο και Πάρνωνα και ακολουθούν τις ανατολικές ακτογραμμές της Hπειρωτικής Eλλάδας όπου μετά εισχωρούν στους υγροτόπους της Mακεδονίας και της Θράκης.
Πολλά πουλιά επίσης μετά τον ενδιάμεσο σταθμό της Kρήτης, ακολουθούν τον αεροδιάδρομο του Kεντρικού Aιγαίου, όπου διά μέσου των νησιών φθάνουν στους υγροτόπους της Mακεδονίας και της Θράκης και από εκεί συνεχίζουν το ταξίδι τους προς το βορρά.
Σημαντικός επίσης είναι και ο Aνατολικός αεροδιάδρομος, που περνάει πάνω από τα νησιά του Aνατολικού Aιγαίου και τις ακτές της Mικράς Aσίας.
Kατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής αποδημίας πολλά είδη πουλιών συγκεντρώνονται στην περιοχή του Έβρου, όπως Πελαργοί, Aρπακτικά, Πελεκάνοι και από εκεί πετούν προς τα ανατολικά για να περάσουν από το Bόσπορο, τις ακτές της Mικράς Aσίας και μετά προς τα νότια.
Eπίσης το φθινόπωρο πολλά είδη πουλιών ακολουθούν τα νησιά του Aνατολικού Aιγαίου (Λέσβο, Xίο, Σάμο) και τις ακτές της Mικράς Aσίας για να κατέβουν προς τα νότια. Kατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής αποδημίας, αρκετά είδη πουλιών συγκεντρώνονται στις ακτές της νότιας Πελοποννήσου, στην Aττική και την Kρήτη.
H αποδημία είναι η πιο μεγάλη περιπέτεια στη ζωή ενός πουλιού, γιατί εκατοντάδες εκατομμύρια αποδημητικά δεν φθάνουν ποτέ στον προορισμό τους. Bασική αιτία θεωρείται η σφοδρότητα των καιρικών συνθηκών, όπως τα δυνατά ρεύματα αέρος, η ομίχλη, οι βροχές κ.ά.
Ένας κίνδυνος της σημερινής εποχής είναι οι φάροι, τα φωτεινά μνημεία, τα ηλεκτρικά καλώδια και οι ψηλές κατασκευές.
Παρ' όλα αυτά αν το φαινόμενο της αποδημίας δεν είχε αξία για τη διαιώνιση των ειδών θα είχε εξαλειφθεί από τη φυσική επιλογή. H περοχή της αναπαραγωγής παρέχει καλύτερες συνθήκες για την επιβίωση του είδους, άφθονο χώρο για φώλιασμα και πλούσια τροφή.
Tο καλοκαίρι επίσης στις βόρειες περιοχές η διάρκεια της ημέρας είναι μεγαλύτερη με αποτέλεσμα να έχουν περισσότερο χρόνο για τη διατροφή και φροντίδα των νεοσσών.
ΓΙΑ ΠΟΙΟΥΣ ΚΕΛΑΗΔΟΥΝ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ Λάμπρου Τσούνη, Γρηγόρη Τσούνη
Το κελάηδημα των πουλιών από πάντα ενέπνευσε τους μουσουργούς. Φθάνει να σκεφθούμε το Concerto σε re maggiore del cardellino (της Καρδερίνας) του Vivaldi, γραμμένο ειδικά για φλάουτο. Ο Messiaen επίσης έκανε μια έρευνα στην Αφρική, άκουσε χιλιάδες πουλιά και έγραψε μουσική για πιάνο και φλάουτο.
Υπάρχουν και άλλοι μεγάλοι μουσικοί όπως ο Saint-Saens, o Ravel, o Bach και ο Stravinsky, που έγραψαν πολύ όμορφες μουσικές σελίδες, εμπνευσμένοι από το κελάηδημα των πουλιών. Στην 6η Συμφωνία (Ποιμενική) του Beetoven υπάρχουν στοιχεία από το κελάηδημα του Αηδονιού, του Ορτυκιού και του Κούκου.
Τι να λένε άραγε ο Κοκκινολαίμης ή το Αηδόνι όταν κελαηδούν; Γιατί μερικά επαναλαμβάνουν πάντοτε τις ίδιες νότες ενώ άλλα έχουν ένα πολύ μεγάλο ρεπερτόριο; Αυτές κι άλλες χιλιάδες ερωτήσεις έχουν σήμερα οι ζωολόγοι που ασχολούνται με το κελάηδημα των πουλιών.
Μεγάλες έρευνες πάνω σ' αυτό το θέμα γίνονται σήμερα στο Rockefeller University, που βρίσκεται στο Millbrook, δύο ώρες έξω από τη Νέα Υόρκη.
Εδώ μιά μεγάλη ομάδα ερευνητών ακούει τα πουλιά και αναλύει το κελάηδημά τους και τους διαφόρους ήχους. Μεγαλώνουν πουλιά, μελετούν το ορμονικό επίπεδο τους κι ακούν το ίδιο προσεκτικά τα τιτιβίσματα μιας Καρδερίνας ή τις βραχνές φωνές μιας Καρακάξας.
Η επιστημονική έρευνα για το κελάηδημα των πουλιών άρχισε γύρω στα 1950, όταν εμφανίσθηκε για πρώτη φορά ο ηχοφασματογράφος και υπήρχε η ικανότητα, με το ηχογράφημα, να υπάρχει η γραφική παράσταση του κελαηδήματος. Έτσι γίνονταν η ανάλυση χωρίς να έχουν πια ανάγκη να εμπιστεύονται την ακοή. Το μηχάνημα αυτό το κατασκεύασε η Τηλεγραφική Εταιρία Bell, η οποία προσπαθούσε να μάθει τα κωφάλαλα παιδιά να μιλούν. Η προσπάθεια αυτή απέτυχε κι έτσι άρχισαν να το χρησιμοποιούν στη Ζωολογία για τη μελέτη του κελαηδήματος των πουλιών. Ένας από τους πρώτους που το χρησιμοποίησε ήταν ο Άγγλος καθηγητής W.H. Thorpe.
Πάνω στον πλανήτη μας υπάρχουν 9000 είδη πουλιών κι από αυτά κελαηδούν μόνο τα 4000. Στους τρεις πρώτους μήνες ένα πουλί δεν κελαηδάει. Μετά απ' αυτήν την περίοδο τραγουδάει σιγά, ψιθυριστά και αυτό το βοηθάει στην εξάσκηση των φωνητικών χορδών του.
Η συμπεριφορά της μάθησης του τραγουδιού χωρίζεται σε δύο στάδια: Στο πρώτο, τα πουλιά ακούν και απομνημονεύουν τις νότες των άλλων πουλιών και στο δεύτερο επαναλαμβάνουν τους ήχους που είχαν απομνημονεύσει.
Το σιγανό, ψιθυριστό τραγούδι είναι η πρώτη τους προσπάθεια. Ακολουθεί το "πλαστικό" τραγούδι και μετά από πολλές "πρόβες" φθάνουν στο τέλειο τραγούδι.
Ένα πουλί, για να κελαηδήσει, πρέπει να μάθει εξ' ολοκλήρου "το μάθημά του" από τα μέλη του είδους του. Ο "σκελετός" όμως του τραγουδιού μεταδίδεται με την κληρονομικότητα. Συνήθως τα πουλιά μαθαίνουν να κελαηδούν μόνο το χαρακτηριστικό κελάηδημα του είδους τους.
Για παράδειγμα τα Σπουργίτια που ζουν στον κήπο μας δεν μαθαίνουν τα τραγούδια άλλων ειδών αν έχουν την δυνατότητα να διαλέξουν. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μια έμφυτη "πίστη" τα εμποδίζει να μάθουν τραγούδια άλλων ειδών.
Υπάρχουν όμως πουλιά που με τη θέληση τους και για κάποιο πρακτικό σκοπό μαθαίνουν τα τραγούδια άλλων ειδών. Επίσης μιμούνται τους ήχους της φύσης ή τεχνητούς ήχους που παράγει ο άνθρωπος.
Σύμφωνα με το Peter Marler, Ζωολόγο του Rockfeller University, μόνο το 15% κατορθώνει να μιμηθεί τις φωνές των άλλων.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.
Υπάρχουν και άλλοι μεγάλοι μουσικοί όπως ο Saint-Saens, o Ravel, o Bach και ο Stravinsky, που έγραψαν πολύ όμορφες μουσικές σελίδες, εμπνευσμένοι από το κελάηδημα των πουλιών. Στην 6η Συμφωνία (Ποιμενική) του Beetoven υπάρχουν στοιχεία από το κελάηδημα του Αηδονιού, του Ορτυκιού και του Κούκου.
Τι να λένε άραγε ο Κοκκινολαίμης ή το Αηδόνι όταν κελαηδούν; Γιατί μερικά επαναλαμβάνουν πάντοτε τις ίδιες νότες ενώ άλλα έχουν ένα πολύ μεγάλο ρεπερτόριο; Αυτές κι άλλες χιλιάδες ερωτήσεις έχουν σήμερα οι ζωολόγοι που ασχολούνται με το κελάηδημα των πουλιών.
Μεγάλες έρευνες πάνω σ' αυτό το θέμα γίνονται σήμερα στο Rockefeller University, που βρίσκεται στο Millbrook, δύο ώρες έξω από τη Νέα Υόρκη.
Εδώ μιά μεγάλη ομάδα ερευνητών ακούει τα πουλιά και αναλύει το κελάηδημά τους και τους διαφόρους ήχους. Μεγαλώνουν πουλιά, μελετούν το ορμονικό επίπεδο τους κι ακούν το ίδιο προσεκτικά τα τιτιβίσματα μιας Καρδερίνας ή τις βραχνές φωνές μιας Καρακάξας.
Η επιστημονική έρευνα για το κελάηδημα των πουλιών άρχισε γύρω στα 1950, όταν εμφανίσθηκε για πρώτη φορά ο ηχοφασματογράφος και υπήρχε η ικανότητα, με το ηχογράφημα, να υπάρχει η γραφική παράσταση του κελαηδήματος. Έτσι γίνονταν η ανάλυση χωρίς να έχουν πια ανάγκη να εμπιστεύονται την ακοή. Το μηχάνημα αυτό το κατασκεύασε η Τηλεγραφική Εταιρία Bell, η οποία προσπαθούσε να μάθει τα κωφάλαλα παιδιά να μιλούν. Η προσπάθεια αυτή απέτυχε κι έτσι άρχισαν να το χρησιμοποιούν στη Ζωολογία για τη μελέτη του κελαηδήματος των πουλιών. Ένας από τους πρώτους που το χρησιμοποίησε ήταν ο Άγγλος καθηγητής W.H. Thorpe.
Πάνω στον πλανήτη μας υπάρχουν 9000 είδη πουλιών κι από αυτά κελαηδούν μόνο τα 4000. Στους τρεις πρώτους μήνες ένα πουλί δεν κελαηδάει. Μετά απ' αυτήν την περίοδο τραγουδάει σιγά, ψιθυριστά και αυτό το βοηθάει στην εξάσκηση των φωνητικών χορδών του.
Η συμπεριφορά της μάθησης του τραγουδιού χωρίζεται σε δύο στάδια: Στο πρώτο, τα πουλιά ακούν και απομνημονεύουν τις νότες των άλλων πουλιών και στο δεύτερο επαναλαμβάνουν τους ήχους που είχαν απομνημονεύσει.
Το σιγανό, ψιθυριστό τραγούδι είναι η πρώτη τους προσπάθεια. Ακολουθεί το "πλαστικό" τραγούδι και μετά από πολλές "πρόβες" φθάνουν στο τέλειο τραγούδι.
Ένα πουλί, για να κελαηδήσει, πρέπει να μάθει εξ' ολοκλήρου "το μάθημά του" από τα μέλη του είδους του. Ο "σκελετός" όμως του τραγουδιού μεταδίδεται με την κληρονομικότητα. Συνήθως τα πουλιά μαθαίνουν να κελαηδούν μόνο το χαρακτηριστικό κελάηδημα του είδους τους.
Για παράδειγμα τα Σπουργίτια που ζουν στον κήπο μας δεν μαθαίνουν τα τραγούδια άλλων ειδών αν έχουν την δυνατότητα να διαλέξουν. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι μια έμφυτη "πίστη" τα εμποδίζει να μάθουν τραγούδια άλλων ειδών.
Υπάρχουν όμως πουλιά που με τη θέληση τους και για κάποιο πρακτικό σκοπό μαθαίνουν τα τραγούδια άλλων ειδών. Επίσης μιμούνται τους ήχους της φύσης ή τεχνητούς ήχους που παράγει ο άνθρωπος.
Σύμφωνα με το Peter Marler, Ζωολόγο του Rockfeller University, μόνο το 15% κατορθώνει να μιμηθεί τις φωνές των άλλων.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.
ΓΙΑ ΤΟ BIRDWATCHING
Οι ρίζες της παρατήρησης των πουλιών, γνωστής διεθνώς με τον αγγλικό όρο Bird-watching είναι παλιές όσο και ο άνθρωπος, καθώς τα πουλιά τράβηξαν την προσοχή του από τη στιγμή που εμφανίσθηκε στη γη. Ο κόσμος τους, γεμάτος ήχους και χρώματα, αλλά κυρίως η ικανότητα τους να πετάνε, που τον έκανε να αισθάνεται καθηλωμένος στη γη, τον συνάρπαζαν.
Bird-watching σημαίνει παρατηρώ τα άγρια πουλιά μέσα στο φυσικό τους περιβάλλον, ενασχόληση, που μας δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε την άγρια φύση και να την αγαπήσουμε, μας προσφέρει πολλές συγκινήσεις, ενώ, παράλληλα, έχει μεγάλη σημασία για την επιστήμη και για την προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων.
Κάθε παρατηρητής πουλιών είναι ένας ερασιτέχνης ορνιθολόγος. Πολλοί είναι εκείνοι, που παρατηρούν τα πουλιά σε σχέση με άλλους επιστημονικούς κλάδους, καθώς είναι από τα ζώα, που μπορούμε πολύ εύκολα να παρακολουθήσουμε, να παρατηρήσουμε και να αντλήσουμε στοιχεία από τη συμπεριφορά τους. Η Ορνιθολογία τα τελευταία χρόνια γνωρίζει διεθνώς μεγάλη εξάπλωση. Έτσι, όλο και περισσότεροι ενδιαφέρονται για τα πουλιά και την παρατήρηση τους. Άλλωστε, το bird-watching είναι μια ενασχόληση που απαιτεί πολύ μεράκι και όχι ιδιαίτερο εξοπλισμό: ένα μιμητικό τζάκετ, ένα ζευγάρι κυάλια, ένα σημειωματάριο για τα σχέδια των πουλιών που θα συναντήσουμε και ένα μολύβι είναι αρκετά. Αρκεί βέβαια να μπορεί κανείς να αναγνωρίζει τα πουλιά που θα δει.
Η παρατήρηση πουλιών μπορεί να γίνει όλες τις εποχές και παντού, ακόμη και σε κάποιο πάρκο στο κέντρο της πόλης. Βέβαια, η εποχή που προσφέρει τις μεγαλύτερες συγκινήσεις σε όσους ασχολούνται μ'αυτή είναι η άνοιξη, όταν τα πουλιά βρίσκονται στη διάρκεια της αναπαραγωγικής τους περιόδου. Επίσης, την άνοιξη αλλά και το φθινόπωρο, κάθε έξοδος είναι μοναδική γιατί τότε λαμβάνει χώρα ένα από τα πιο θεαματικά φαινόμενα της φύσης: η μετανάστευση των πουλιών.
Όσοι ασχολούνται συστηματικά με την παρατήρηση πουλιών στην Ευρώπη, κάθε χρόνο δίνουν ραντεβού στα σημεία-κλειδιά για τις αποδημίες στο ακρωτήρι Bon στην Τυνησία, στο Eilat του Ισραήλ, στο Βόσπορο, στο Γιβραλτάρ και στα στενά της Μεσσίνας στη Σικελία, για να παρακολουθήσουν τα μεταναστευτικά είδη.
Το καλ0καίρι είναι η εποχή που όλοι μας μπορούμε να συνδυάσουμε τις διακοπές με την παρατήρηση πουλιών, που ζουν κοντά στις ακτές. Στην Ελλάδα, αν κάποιος μπορεί να τα αναγνωρίσει, θα δει στα βράχια το Βραχοτσομπανάκο, το Γαλαζοκότσυφα, το Βραχοκιρκίνεζο, διάφορα είδη γλάρων, αλλά και τον σπάνιο Μαυροπετρίτη. Ο χειμώνας, ειδικά στη χώρα μας, που φιλοξενεί στους υγροτόπους της χιλιάδες υδρόβια πουλιά, προσφέρεται επίσης για παρατήρηση, αρκεί κανείς να αντέχει το κρύο και την υγρασία.
Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να είναι ενδιαφέρουσα και γοητευτική, ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε "εισβολείς" σε περιοχές που τα πουλιά ζουν αλλά κυρίως αναπαράγονται Γι' αυτό, όσοι ασχολούνται με την παρατήρηση πουλιών θα πρέπει να είναι πολύ διακριτικοί, να τα παρατηρούν από μακριά και να φροντίζουν να μη γίνει αντιληπτή η παρουσία τους. Το σύγχρονο bird-watching γεννήθηκε στην Αγγλία, στα τέλη του προηγούμενου αιώνα (1889), όταν μια ομάδα ανθρώπων ίδρυσε τη Βασιλική Εταιρία για την Προστασία των Πουλιών (RSPB). Επρόκειτο για μια πράξη διαμαρτυρίας ενάντια σε όσους σκότωναν σημαντικούς αριθμούς πουλιών, επειδή η μόδα ήθελε τα γυναικεία καπέλα διακοσμημένα με πολύχρωμα φτερά. Σήμερα, αυτός ο Οργανισμός αριθμεί περίπου ένα εκατομμύριο μέλη και είναι η μεγαλύτερη δύναμη προστασίας πουλιών στην Ευρώπη. Διαχειρίζεται περισσότερες από 100 οάσεις για πουλιά, οι οποίες αγοράσθηκαν με χρήματα των μελών της. Κάθε χρόνο οργανώνει προγράμματα έρευνας, προστασίας και bird-watching.
Στη χώρα μας, η παρατήρηση πουλιών εμφανίσθηκε το 1980 με την ίδρυση της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας (Ε.Ο.Ε), η οποία εξελίχθηκε σε ένα μεγάλο φυτώριο για μελλοντικούς ορνιθολόγους και bird-watchers.
Bird-watching σημαίνει παρατηρώ τα άγρια πουλιά μέσα στο φυσικό τους περιβάλλον, ενασχόληση, που μας δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε την άγρια φύση και να την αγαπήσουμε, μας προσφέρει πολλές συγκινήσεις, ενώ, παράλληλα, έχει μεγάλη σημασία για την επιστήμη και για την προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων.
Κάθε παρατηρητής πουλιών είναι ένας ερασιτέχνης ορνιθολόγος. Πολλοί είναι εκείνοι, που παρατηρούν τα πουλιά σε σχέση με άλλους επιστημονικούς κλάδους, καθώς είναι από τα ζώα, που μπορούμε πολύ εύκολα να παρακολουθήσουμε, να παρατηρήσουμε και να αντλήσουμε στοιχεία από τη συμπεριφορά τους. Η Ορνιθολογία τα τελευταία χρόνια γνωρίζει διεθνώς μεγάλη εξάπλωση. Έτσι, όλο και περισσότεροι ενδιαφέρονται για τα πουλιά και την παρατήρηση τους. Άλλωστε, το bird-watching είναι μια ενασχόληση που απαιτεί πολύ μεράκι και όχι ιδιαίτερο εξοπλισμό: ένα μιμητικό τζάκετ, ένα ζευγάρι κυάλια, ένα σημειωματάριο για τα σχέδια των πουλιών που θα συναντήσουμε και ένα μολύβι είναι αρκετά. Αρκεί βέβαια να μπορεί κανείς να αναγνωρίζει τα πουλιά που θα δει.
Η παρατήρηση πουλιών μπορεί να γίνει όλες τις εποχές και παντού, ακόμη και σε κάποιο πάρκο στο κέντρο της πόλης. Βέβαια, η εποχή που προσφέρει τις μεγαλύτερες συγκινήσεις σε όσους ασχολούνται μ'αυτή είναι η άνοιξη, όταν τα πουλιά βρίσκονται στη διάρκεια της αναπαραγωγικής τους περιόδου. Επίσης, την άνοιξη αλλά και το φθινόπωρο, κάθε έξοδος είναι μοναδική γιατί τότε λαμβάνει χώρα ένα από τα πιο θεαματικά φαινόμενα της φύσης: η μετανάστευση των πουλιών.
Όσοι ασχολούνται συστηματικά με την παρατήρηση πουλιών στην Ευρώπη, κάθε χρόνο δίνουν ραντεβού στα σημεία-κλειδιά για τις αποδημίες στο ακρωτήρι Bon στην Τυνησία, στο Eilat του Ισραήλ, στο Βόσπορο, στο Γιβραλτάρ και στα στενά της Μεσσίνας στη Σικελία, για να παρακολουθήσουν τα μεταναστευτικά είδη.
Το καλ0καίρι είναι η εποχή που όλοι μας μπορούμε να συνδυάσουμε τις διακοπές με την παρατήρηση πουλιών, που ζουν κοντά στις ακτές. Στην Ελλάδα, αν κάποιος μπορεί να τα αναγνωρίσει, θα δει στα βράχια το Βραχοτσομπανάκο, το Γαλαζοκότσυφα, το Βραχοκιρκίνεζο, διάφορα είδη γλάρων, αλλά και τον σπάνιο Μαυροπετρίτη. Ο χειμώνας, ειδικά στη χώρα μας, που φιλοξενεί στους υγροτόπους της χιλιάδες υδρόβια πουλιά, προσφέρεται επίσης για παρατήρηση, αρκεί κανείς να αντέχει το κρύο και την υγρασία.
Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να είναι ενδιαφέρουσα και γοητευτική, ωστόσο δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι είμαστε "εισβολείς" σε περιοχές που τα πουλιά ζουν αλλά κυρίως αναπαράγονται Γι' αυτό, όσοι ασχολούνται με την παρατήρηση πουλιών θα πρέπει να είναι πολύ διακριτικοί, να τα παρατηρούν από μακριά και να φροντίζουν να μη γίνει αντιληπτή η παρουσία τους. Το σύγχρονο bird-watching γεννήθηκε στην Αγγλία, στα τέλη του προηγούμενου αιώνα (1889), όταν μια ομάδα ανθρώπων ίδρυσε τη Βασιλική Εταιρία για την Προστασία των Πουλιών (RSPB). Επρόκειτο για μια πράξη διαμαρτυρίας ενάντια σε όσους σκότωναν σημαντικούς αριθμούς πουλιών, επειδή η μόδα ήθελε τα γυναικεία καπέλα διακοσμημένα με πολύχρωμα φτερά. Σήμερα, αυτός ο Οργανισμός αριθμεί περίπου ένα εκατομμύριο μέλη και είναι η μεγαλύτερη δύναμη προστασίας πουλιών στην Ευρώπη. Διαχειρίζεται περισσότερες από 100 οάσεις για πουλιά, οι οποίες αγοράσθηκαν με χρήματα των μελών της. Κάθε χρόνο οργανώνει προγράμματα έρευνας, προστασίας και bird-watching.
Στη χώρα μας, η παρατήρηση πουλιών εμφανίσθηκε το 1980 με την ίδρυση της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας (Ε.Ο.Ε), η οποία εξελίχθηκε σε ένα μεγάλο φυτώριο για μελλοντικούς ορνιθολόγους και bird-watchers.
ΕΝΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ
Απο σήμερα ξεκινάει ένας αγώνας για την προστασία των πουλιών και των βιοτόπων τους.
Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το ιστολόγιο αυτό θα είναι ένα σημείο αναφοράς για όσους αγαπούν το birdwatching και το birdgardening.
Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το ιστολόγιο αυτό θα είναι ένα σημείο αναφοράς για όσους αγαπούν το birdwatching και το birdgardening.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
