ΟΙ ΤΑΪΣΤΡΕΣ ΤΟΥ ΧΕΙΜΩΝΑ




Posted by Picasa
Τα πουλιά είναι γνωστό ότι είναι ενεργά κατά τη διάρκεια όλου του χρόνου.
Μερικά για να γλυτώσουν τους κρύους χειμώνες της Ευρώπης αποδημούν στην Αφρική, όπως τα χελιδόνια και τ’ Αηδόνια, ενώ πολλά άλλα παραμένουν όπως ο Τρυποφράχτης και οι Παπαδίτσες. Άλλα ακόμη κατεβαίνουν από το Βορρά προς το Νότο για να περάσουν το χειμώνα τους στην Ελλάδα και σε άλλες μεσογειακές χώρες, όπως είναι πολλοί Κοκκινολαίμηδες, Σπίνοι, αλλά και Κοτσύφια.
Όλα αυτά τα είδη είναι προσαρμοσμένα με το πυκνό πτέρωμα τους για να αντέχουν τους κρύους μήνες του χειμώνα. Παρ’ όλα αυτά οι χαμηλές θερμοκρασίες αποτελούν μεγάλο κίνδυνο για τη ζωή των πουλιών. Όταν πέφτει το χιόνι ή όταν τα πάντα παγώνουν, ειδικά τη νύχτα τα μικρά πουλιά κινδυνεύουν να χαθούν.
Το καλύτερο σύστημα για να κερδίσει κάποιος το κρύο είναι η τροφή. Μ’ αυτή γίνονται οι καύσεις και ο μεταβολισμός του σώματος. Το κρύο συμπίπτει το χειμώνα με τη γενική έλλειψη τροφής. Τα περισσότερα είδη εντόμων λείπουν. Γι’ αυτό τα πουλιά το χειμώνα, εκτιμούν ιδιαίτερα την προσφορά τροφής από την πλευρά μας.
Η ταΐστρα είναι απλά η κατασκευή ή εκείνος ο χώρος, που πάνω ή μέσα σ’ αυτή αφήνουμε τη χειμωνιάτικη βοήθεια μας.
Μπορεί να είναι απλές κατασκευές, σύνθετες, με ξύλο, με πλαστικό ή άλλα υλικά, ανοιχτές από πάνω, σκεπαστές, διχτυωτές
Μπορεί να κρέμονται από κάποιο τοίχο, ή δένδρο, να ακουμπούν πάνω σε ξύλινο στύλο που έχουμε «φυτέψει» στο χώμα.
Ότι σχήμα και αν έχουν οι ταϊστρες τετράγωνες, στρογγυλές, ανοιχτές, σκεπαστές, από ξύλο, πλαστικό, ή άλλο υλικό όλες κάνουν χαρούμενους τους φτερωτούς μας φίλους.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα πολλά πουλιά πεθαίνουν από την πείνα. Έτσι, όταν βρουν ταΐστρα σε κάποιο κήπο, είναι σαν να προσκαλούνται σε ένα «πλούσιο φαγοπότι». Πέφτουν πάνω της με μεγάλο ενθουσιασμό, αφήνοντας κατά μέρος τους ενδοιασμούς και τους φόβους που θα είχαν σε άλλες εποχές. Οι ταϊστρες βοηθούν πολύ τα πουλιά τη χειμωνιάτικη περίοδο να ξεπεράσουν αυτή τη δύσκολη εποχή.
Η τροφή πάνω στις ταϊστρες πρέπει να έχει μεγάλη ποικιλία, αν θέλουμε να τραβήξουμε την προσοχή όσο το δυνατόν περισσότερων εντομοφάγων και σποροφάγων ειδών.
Οι ταϊστρες πρέπει να είναι γεμάτες, μόνο τη χειμερινή περίοδο, και ειδικά τους μήνες Νοέμβριο, Δεκέμβριο, Ιανουάριο και Φεβρουάριο, γιατί τα πουλιά τους υπόλοιπους μήνες βρίσκουν εύκολα την τροφή τους στη φύση.
Καλό δε είναι να τοποθετούνται 2-3 μέτρα μακριά από τους θάμνους, έτσι ώστε τα πουλιά που είναι κρυμμένα μέσα σε αυτούς να μπορούν να παρατηρούν το γύρω περιβάλλον πριν βγουν για φαγητό.
Τα πουλιά που συνήθως επισκέπτονται τις ταϊστρες είναι: η Γαλαζοπαπαδίτσα, ο Καλόγερος, ο Κλειδωνάς η Καρδερίνα, ο Σπίνος, ο Μαυροτσιροβάκος, ο Κοκκινολαίμης, ο Τρυποφράχτης, ο Σπουργίτης, η Δεκαοχτούρα, ο Φλώρος κ.α.

ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ: ΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ
Ξερό ψωμί (λίγο βρεγμένο).
Φρέσκα φρούτα (μήλα, αχλάδια, πορτοκάλια, μπανάνες, σταφύλια, κυδώνια)
Ξηρά φρούτα (φιστίκια, φουντούκια, αμύγδαλα, σταφίδα σουλτανίνα, καρύδια, σύκα (ξηρά), βερίκοκα (ξηρά)
Σπόροι από μήλα, καρπούζια, πεπόνια, κολοκύθες
Σπόρους από άγρια φυτά
Ψίχουλα από γλυκά και κέικ.
Τρίμματα από γλυκά τυριά. Όχι αλμυρά και πικάντικα.
Λίγο κιμά, κοκαλάκια με λίγο κρέας.
Βραστές πατάτες με τις φλούδες
Ρύζι και μακαρόνια βραστά
Μείγμα από ηλιόσπορους, σκαργιόλα, κεχρί, κανναβούρι, ρύζι και καλαμπόκι σπασμένο.
Υπολείμματα από την κουζίνα μας φθάνει να μην είναι αλμυρά και πικάντικα.

ΨΑΡΟΝΙΑ: ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΟΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ




Posted by Picasa
Αθήνα, (Νοέμβριος, Δεκέμβριος, Ιανουάριος, Φεβρουάριος), περιοχή Ζαππείου και
Εθνικού Κήπου. Μέσα στις φυλλωσιές που έχουν απομείνει, υπάρχει μια έντονη
κινητικότητα, μόλις αρχίζει να σουρουπώνει.
Πουλιά μαύρα, που έχουν το μέγεθος του Κότσυφα, τσιρίζουν, πετούν και "διαμαρτύρονται" το ένα προς το άλλο, για να κερδίσουν μερικά εκατοστά κλαδιού,
πάνω στο οποίο θέλουν να περάσουν τη νύχτα τους. Αυτά τα πουλιά είναι τα
Ψαρόνια (Sturnus vulgaris), που είναι γνωστά σε όλους τους Αθηναίους, γιατί τα
βλέπουν να πετούν σε μοναδικούς σχηματισμούς πάνω από την πόλη, αυτή την
εποχή.
Ο Αριστοτέλης στο βιβλίο του "Των περί τα Ζώα Ιστοριών" αναφέρεται στα
Ψαρόνια. "Ο δε ψάρος εστί ποικίλος μέγεθος δ' έστιν ηλίκον κόττυφος" (Το Ψαρόνι
είναι πιτσιλωτό και στο μέγεθος είναι όσο το Κοτσύφι).
Ανήκουν στα Στρουθιόμορφα (Passeriformes) και στην οικογένεια Sturnidae.
Το μήκος του φθάνει τα 21-22 εκ. και το βάρος του ποικίλει από 36 έως 112
γραμμάρια.
Το Ψαρόνι (Sturnus vulgaris) είναι ένα είδος πουλιού με πολύ μεγάλη
προσαρμοστικότητα και εξυπνάδα.
Τρέφεται κυρίως στο χώμα και η διατροφή του, είναι ανάλογη με την εποχή και την
ποσότητα τροφής που υπάρχει σε μια περιοχή.
Σε κάθε περίοδο ένα μεγάλο μέρος της διατροφής του αποτελείται από ασπόνδυλα
κυρίως όμως την άνοιξη.
Τρέφεται επίσης με φρούτα και καρπούς (όπως σταφύλια, ελιές, κεράσια κ.α.).
Επίσης το χειμώνα για να μην χάνει βάρος, πρέπει τουλάχιστον το 60% της δίαιτας
του να είναι από ασπόνδυλα, αν και η έρευνα τους απαιτεί αρκετό χρόνο.
Καταναλώνουν επίσης δημητριακά γιατί μπορούν να τα βρουν γρήγορα, παρ' ότι η
διατροφική τους αξία είναι μικρή.
Φωλιάζει κυρίως στις κοιλότητες των δένδρων. Γεννάει μια-δυό φορές τον Απρίλιο-
Ιούνιο, από 5 ως 6 αυγά που το χρώμα τους είναι πρασινογάλαζο. Οι δύο γονείς
κλωσούν για 12 έως 15 ημέρες. Οι νεοσσοί τρέφονται από τους γονείς για 20-22
ημέρες.
Η θνησιμότητα τον πρώτο χρόνο της ζωής τους φθάνει τα 66%, ενώ στα ενήλικα
πουλιά το 30-60%.
Τα Ψαρόνια (Sturnus vulgaris), ζούν κυρίως στην Ευρώπη και σ' ένα μέρος της
Ασίας. Έχει εισαχθεί στην Αμερική, στη Νότια Αφρική και σε μερικές περιοχές της
Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας. Σύμφωνα με στοιχεία των ορνιθολόγων
(Johnson και Glahn (1994), η κατανομή του σήμερα φθάνει το 30% της γης με ένα
πληθυσμό που φθάνει τα 600 εκατομμύρια άτομα. Απ' αυτά περίπου 140
εκατομμύρια ζουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου είναι το πουλί με το μεγαλύτερο
πληθυσμό.
Σε όλες τις περιοχές που έχει εισαχθεί, το είδος αυτό είχε μεγάλη επιτυχία και η
μεγάλη αύξηση του πληθυσμού του σε ορισμένες περιοχές δημιούργησε αρκετά
προβλήματα.
Σύμφωνα με τον Ορνιθολόγο Feare, (2001) σήμερα στην Β. Ευρώπη υπάρχει μείωση
του πληθυσμού του (στις Σκανδιναβικές χώρες, στη Γερμανία, στην Αγγλία) κατά
50% εξ αιτίας της μεγάλης αύξησης των γεωργικών δραστηριοτήτων, ενώ στις
χώρες της Μεσογείου ο πληθυσμός τους αυξάνει από αιτίες που δεν μας είναι
ακόμα γνωστές.
Στη χώρα μας τα Ψαρόνια φωλιάζουν, στη Μακεδονία, τη Θεσσαλία, τη Θράκη, και
σε περιορισμένες μικρές περιοχές της Ηπείρου, της Στερεάς Ελλάδας και ίσως της
Βόρειας Πελοποννήσου από το επίπεδο της θάλασσας έως τα 1500 μέτρα περίπου.
Κατά τη διάρκεια του χειμώνα έρχονται πολλά Ψαρόνια από την Κεντρική και
Βόρεια Ευρώπη, με αποτέλεσμα να είναι από τους πιο κοινούς χειμωνιάτικους
επισκέπτες της χώρας μας. Τα πουλιά αυτά αρχίζουν να φθάνουν από τα μέσα
Οκτωβρίου ως τα μέσα Νοεμβρίου σε περιοχές με λιοστάσια, υγρότοπους, πάρκα,
μικρές και μεγάλες πόλεις, με δένδρα όπου συνήθως καταλήγουν για κούρνιασμα
"rousting" το βράδυ.
Μέσα από την πόλη μας, αυτή την εποχή, πάνω στα μεγάλα δένδρα αρχίζει ένα
περίεργο πηγαινέλα. Τα ψαρόνια κάνουν έντονη την παρουσία τους, με τους
μεγάλους σχηματισμούς τους, τους θορύβους, αλλά και από το γεγονός ότι δεν
"σέβονται" τις ταμπέλες που ζητούν απ' τους πολίτες να κρατούν την πόλη καθαρή.
Το πρωί, κάτω απ' τα γυμνά δέντρα, τα πεζοδρόμια είναι γεμάτα από κουτσουλιές.
Το βράδυ αφήνουν την εξοχή και έρχονται για να κοιμηθούν μέσα στην πόλη.
Η πόλη είναι πιο σίγουρη αλλά και πιο ζεστή. Τα πρωινά αφήνουν την πόλη και
ψάχνουν μέσα στα λιοστάσια, αλλά και σε κάθε λογής αγροτικά οικοσυστήματα.
Στο χώρο όπου συγκεντρώνονται για να κοιμηθούν τα βράδια (rousting) οι αριθμοί
είναι πολύ μεγάλοι: πολλές φορές πάνω σε ένα δένδρο υπάρχουν δέκα, δεκαπέντε,
ίσως και είκοσι χιλιάδες άτομα. Ο φύλακας της ομάδας "ο αλτρουιστής" , όπως
λέγεται θα καθίσει στην πιο ψηλή κορυφή του δένδρου και αν χρειαστεί θα δώσει το
σήμα της απομάκρυνσης με κίνδυνο της ζωής τους.
Συνήθως αυτές οι μεγάλες συγκεντρώσεις ψαρονιών, προσελκύουν, πολλές φορές
αρπακτικά πουλιά όπως Ποντικοβαρβακίνες, Ξεφτέρια, Πετρίτηδες.
Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου, ιδίως τις απογευματινές
ώρες μέσα στους υγροτόπους του Μεσολογγίου, στο Κοτύχι και στους υγροτόπους
της Βόρειας Ελλάδας, με την πολυπληθέστατη παρουσία τους, πολλές φορές
κρύβουν ακόμη και τον ήλιο, και ορισμένες φορές, αυτοί οι σχηματισμοί
αποτελούνται από εκατοντάδες χιλιάδες πουλιών.
Τα πουλιά που ξεχειμωνιάζουν στην Ελλάδα, φεύγουν πάλι για την Ευρώπη από το
τέλος Φεβρουαρίου μέχρι τις αρχές Απριλίου.
Σε διάφορες χώρες, πολλές φορές η μεγάλη αύξηση του πληθυσμού των Ψαρονιών
μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα στις αγροτικές αλλά και στις αστικές
περιοχές εξ αιτίας της διατροφής τους, αλλά και από τους χώρους όπου
κουρνιάζουν (rousting).
Στη χώρα μας κάνουν την εμφάνιση τους και άλλα δύο είδη της οικογένειας
Sturnidae το Αγιοπούλι ή Ακριδολόγος (Sturnus roseus) που φωλιάζει ακανόνιστα
και το Μαυροψάρονο (Sturnus unicolor), που έχει κάνει μερικές εμφανίσεις στη
χώρα μας.

ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ: ΕΝΑΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΒΙΟΤΟΠΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ




Posted by Picasa
O Yγροβιότοπος του Mεσολογγίου - Aιτωλικού, μαζί με το Δέλτα του Aχελώου και του Eύηνου (Φίδαρη), είναι ένας από τους μεγαλύτερους της Mεσογείου. Bρίσκεται στο δυτικότερο άκρο της Στερεάς Eλλάδας, στο νομό Aιτωλίας - Aκαρνανίας, έχει έκταση 258.000 στρέμματα και δημιουργήθηκε από τις φερτές ύλες των δύο ποταμών, οι οποίοι με το πέρασμα των αιώνων, σχημάτισαν ένα ιδιαίτερα εκτεταμένο σύστημα αβαθών νερών.
Oι λιμνοθάλασσες της περιοχής δεν ξεπερνούν σε βάθος τα δύο μέτρα, καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση και εναλλάσσονται με εκτεταμένα λασποτόπια, αλμυροβάλτους, σάλτσινα, καλαμιώνες, ψαθοτόπια, λουρονησίδες, μεσογειακή μακία και φυλλοβόλα δάση από ιτιές, λεύκες και φράξους. Στα νερά τους καθρεφτίζονται τα βουνά Bαράσοβα, Aράκυνθος, Tαξιάρχης και Kουτσιλάρης, καθώς επίσης και λόφοι που βρίσκονται διάσπαρτοι στην περιοχή. H παρουσία των βουνών και των λόφων, εκτός από την αισθητική και την ιδιαιτερότητα του τοπίου, συμβάλλει στην ποικιλότητα των οικοσυστημάτων, δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες για την ποικιλία των φυτικών και ζωικών ειδών.
Oι λιμνοθάλασσες της περιοχής διαχωρίζονται στο μεγαλύτερο τμήμα τους από τη θάλασσα του Iονίου με λουρονησίδες ή αμμοθίνες. Aυτές σχηματίστηκαν με τη συσσώρευση μεγάλων ποσοτήτων ιλύος, την οποία μετέφερε ο Aχελώος, όταν ήταν ένας από τους πρώτους σε παροχή ποταμούς της Eυρώπης δηλαδή πριν από την κατασκευή των φραγμάτων (Kρεμαστών, Kαστρακίου, Στράτου). Oι αμμοθίνες μαζί με τους υγροτόπους είναι συστήματα που αντιμετωπίζουν τους μεγαλύτερους κινδύνους στην Eυρώπη. Όπως υπολογίζεται τον τελευταίο αιώνα στη Mεσόγειο έχει καταστραφεί πάνω από το 75% των αμμοθινών εξαιτίας της τουριστικής ανάπτυξης.
Στη βόρεια περιοχή του Δέλτα του Aχελώου παλιότερα υπήρχαν παραποτάμια δάση. Σήμερα μετά τις μεγάλες ανθρώπινες επεμβάσεις απέμειναν μόνο μικρές συστάδες αποτελούμενες από Salix alba, Alnus glutinosa, Populus nigra, Platanus orientalis, Tamarix και Vitex agnuscastus. Tο σημαντικότερο όμως κομμάτι είναι ένα κατάλοιπο από αιωνόβιους Φράξους του είδους Fraxinus oxycarpa, που βρίσκεται έξω από το χωριό Kατοχή κοντά στο Λεσίνι. Στο δάσος υπάρχουν ακόμη ασημόλευκες, ασημοϊτιές, φτελιές και δάφνες, έχει έκταση 500 στρ. και είναι ότι απέμεινε από τα παραποτάμια δάση του Aχελώου.
Στα δυτικά παράλια της Aιτωλοακαρνανίας υπήρχαν έλη, με αποτέλεσμα να υποφέρει από ελονοσία περίπου το 1/3 των κατοίκων. Έτσι, αμέσως μετά τον πόλεμο άρχισε η αποξήρανση της λίμνης Mελίτη (περιοχή Λεσινιού), που απέδωσε χιλιάδες στρέμματα στην καλλιέργεια του βαμβακιού και του καλαμποκιού. Mέσα στη "θάλασσα" του καλαμποκιού έμεινε σαν νησίδα το δάσος με τους Φράξους.
Nα σημειωθεί ότι στην Eλλάδα αλλά και στα Bαλκάνια φυτοκοιωνίες του είδους είναι σπάνιες μετά την υπερβολική υλοτομία που υπέστησαν. Έτσι από το 1985 η περιοχή του Φράξου ανακηρύχθηκε σε μνημείο της φύσης.
Όσον αφορά τη χλωρίδα, στην περιοχή υπάρχουν ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα σπάνια είδη.
Tα τοπικά ενδημικά Centaurea heldreichii, στα ανατολικά του Mεσολογγίου και Centaurea niederi, στα βόρεια του Mεσολογγίου, βρίσκονται σήμερα σε κίνδυνο λόγω των μικρών πληθυσμών και των ανθρώπινων πιέσεων (βόσκηση κ.ά.). Tοπικό ενδημικό είναι επίσης η Centaurea aetolica, ενώ άλλα σπάνια φυτά είναι η Centaurea sonchifolia, η Silene ungeri και το ορχειοειδές Ophrys argolica.
Στην περιοχή της λιμνοθάλασσας έχουν βρεθεί 36 είδη ψαριών, 5 είδη αμφιβίων και 23 είδη ερπετών.
Tο Mεσολόγγι είναι ο πιο φημισμένος ιχθυοπαραγωγικός τόπος στην Eλλάδα, και η περιοχή φιλοξενεί πολλά ιχθυοτροφεία. Ωστόσο, η αλιεία γίνεται κυρίως με παραδοσιακούς τρόπους, και οι ψαράδες δεμένοι "από πάππου προς πάππου", με τη λιμνοθάλασσα, παρά τις δυσκολίες της ζωής τους, αγαπούν με πάθος τον τόπο.
Όσον αφορά τα πουλιά, η περιοχή φιλοξενεί πάνω από 280 είδη. Στις αμμοθίνες της Λιμνοθάλασσας φωλιάζουν ο Στρειδοφάγος, ο Θαλασσοσφυριχτής και ο Kοκκινοσκέλης. Mέσα στις σαλικόρνιες φτιάχνουν τις φωλιές τους τα Nεροχελίδονα και οι Kαλαμοκανάδες, ενώ στις αλυκές συναντάμε Aβοκέτες. Tα είδη Aσημόγλαρος, Nανογλάρονο, Ποταμοσφυριχτής και Πετροτριλίδα φωλιάζουν στις αμμώδεις μεριές της λιμνοθάλασσας και του Δέλτα, ενώ στη Λιμνοθάλασσα φωλιάζουν επίσης ο Λευκοτσικνιάς, η Nανομουγκάνα και ο Kρυπτοτσικνιάς. Oι Λευκοτσικνιάδες ζουν στο Mεσολόγγι όλο το χρόνο, ο Aργυροτσικνιάς εμφανίζεται μόνο το χειμώνα, ενώ οι Xαλκόκοτες περνούν κατά τη διάρκεια της αποδημίας τους.
Tο Mεσολόγγι παρά τις επεμβάσεις είναι ένας απ' τους σημαντικότερους υγρότοπους της χώρας, με πολύ μεγάλη ορνιθολογική αξία, γιατί η περιοχή είναι σημαντικός σταθμός ξεκούρασης και διατροφής κατά τη διάρκεια της αποδημίας, και σημαντικός χώρος για το φώλιασμα πολλών υδρόβιων πουλιών. Mα πάνω απ' όλα η Λιμνοθάλασσα του Mεσολογγίου είναι μία από τις σημαντικότερες περιοχές της Eλλάδας για το ξεχειμώνιασμα των υδροβίων πουλιών της Eυρώπης.
Στο Mεσολόγγι ξεχειμωνιάζουν πάνω από 20.000 πάπιες και ένας από τους μεγαλύτερους πληθυσμούς Φαλαρίδας που πολλές φορές ξεπερνάει τα 30.000 άτομα. Oι λιμνοθάλασσες είναι επίσης από τις κυριότερες ελληνικές τοποθεσίες για το ξεχειμώνιασμα των Aργυροπελεκάνων, ενώ το χειμώνα μαζεύονται στην περιοχή πολλά παρυδάτια πουλιά, όπως Σκαλίδρες, Tρύγγες, Tουρλιά κ.ά. Aναφέρουμε επίσης την εμφάνιση της Λεπτομύτας, είδος πολύ σπάνιο στον ευρωπαϊκό χώρο.
Στο Mεσολόγγι έχουν παρατηρηθεί 32 αρπακτικά από τα 39 που υπάρχουν στην Eυρώπη. Στο νησί Oξυά και στον Aράκυνθο και στο Φαράγγι της Kλεισούρας υπάρχουν τοπικές αποικίες από Όρνια, σε δύο σημεία του υγροτόπου βρέθηκε να φωλιάζει Σπιζαετός, ενώ στην περιοχή του Δέλτα εμφανίζονται τακτικά το χειμώνα, ο Mαυρόγυπας και ο Θαλασσαετός.
Oι πληθυσμοί των αρπακτικών αυτών παρουσιάζουν κατακόρυφη πτώση σε όλη την Eυρώπη αλλά και στην Eλλάδα. Tο φθινόπωρο και το χειμώνα επισκέπτονται την περιοχή, τα σπάνια στην υπόλοιπη Eλλάδα αρπακτικά Ψαλιδιάρης και Tσίφτης, ενώ στα γύρω βουνά υπάρχουν αρπακτικά όπως η Ποντικοβαρβακίνα, ο Πετρίτης, το Bραχοκιρκίνεζο, το Kιρκινέζι, το Διπλοσάινο και το ξεφτέρι. Στους θαμνότοπους συναντάμε επίσης τα Στρουθιόμορφα, Aσπροκωλίνα, Πετροκότσυφα, Bραχοτσοπανάκο, Kοράκι, Mαυροτσιροβάκο κ.ά. Tέλος, η Λιμνοθάλασσα του Mεσολογγίου είναι το νοτιότερο σημείο εξάπλωσης του Λευκοπελαργού στην Eυρώπη.

ΠΟΥΛΙΑ: ΟΙ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟΙ ΜΟΥ "ΔΕΙΝΟΣΑΥΡΟΙ "

Ντοντο: Naturhistorishes Museum, Wien
Ντόντο (Raphus cucullatus). Νησιά Mauritius.
Χάθηκε για πάντα στο τέλος του 17ου αιώνα.
Αρχαιόπτερυξ (Archaeopteryx lithographica).
Σχέδιο: Ευγενία Γαϊτη

Σχέδιο: Ευγενία Γαϊτη
Posted by Picasa
Η ιστορία των πουλιών αρχίζει, σύμφωνα με τον ορνιθολόγο Harrison, πριν από
225-180 εκατομμύρια χρόνια, κατά τη διάρκεια της Τριαδικής περιόδου.
Τότε αρχίζει η εξέλιξη των πουλιών απ' τα ερπετά, από τα οποία έχουν ως σήμερα
διατηρήσει ορισμένα χαρακτηριστικά, όπως τα λέπια στα πόδια και τα δάχτυλά τους
Το πέρασμα αυτό απ' τα ερπετά στα πουλιά, μας έγινε γνωστό χάρη σ' ένα
απολίθωμα που βρέθηκε το 1861 σ' ένα λατομείο στο Σολνχοφεν της Βαυαρίας.
Οι επιστήμονες το ονόμασαν Αρχαιοπτέρυγα (Archaeopteryx lithographica) και
σήμερα φυλάσσεται στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου.
Το κεφάλι του, όμοιο με σαύρας, οι οδοντωτές σιαγόνες του, η οστέινη ουρά του και
τα οστά της φτερούγας του που καταλήγουν σε αιχμηρά νύχια, μαρτυρούν την
καταγωγή του απ' τα ερπετά, όμως τα φτερά του δείχνουν ότι είναι πουλί. Ο σκελετός του σε σύγκριση π. χ. με ενός περιστεριού είναι πολύ λίγο προσαρμοσμένος για πτήση. Φαίνεται πως απλώς φτερούγιζε από δένδρα ή υψώματα σε μια ολισθητική πτήση. Έτσι η οστέινη ουρά έχει εξελιχθεί στο περιστέρι σε μια προεξοχή για να στηρίζονται τα φτερά της ουράς, το στέρνο αναπτύχθηκε για
να δεθούν οι ισχυροί μύες των φτερούγων, τα οστά του "χεριού" ενώθηκαν σε ένα
και ο εγκέφαλος αναπτύχθηκε για να περιλάβει τις αισθήσεις της όρασης και της
ισορροπίας.
Ένας δεύτερος σκελετός βρέθηκε το 1877 στο Μπλούμεμπεργκ και φυλάσσεται στο
Μουσείο του Βερολίνου. Σύμφωνα με τον Ιταλό Ζωολόγο Ε. Padoa, ο Αρχαιοπτέρυξ
είναι ο μοναδικός αντιπρόσωπος των Παλαιορνίθων. Ενώ στις Νεόρνιθες ανήκουν
οι Οδοντόγναθοι, οι οποίοι περιλαμβάνουν δύο γένη απολιθωμένων πουλιών της
Κρητιδικής περιόδου, τους Icthyornis kαι Esperornis, που παρουσιάζουν τα βασικά χαρακτηριστικά των σύγχρονων πουλιών, με τη διαφορά ότι οι σιαγόνες τους δεν έχουν δόντια.
Τα πουλιά κάνουν την εμφάνιση τους στις αρχές της Ιουρασίου (Αρχαιοπτέρυξ - 181
εκατ. χρόνια πριν) και μετά από μια μεταβατική περίοδο φτωχή σε αντιπροσώπους,
αρχίζουν να αναπτύσσονται (τέλος Κρητιδικής περιόδου - 135 εκατ. χρόνια πρίν).
Μεταξύ των απολιθωμάτων της εποχής υπάρχουν πουλιά που μοιάζουν με Σούλες (Eleopteryx), με Γλαρόνια (Icthyornis, Hesperornis, Apatornis), με θαλασσοβούτια και Βουτηχτάρες, όπως τα Enaliornis, Hargenia, Neogaeornis, Lonchodytes και τέλος πουλιά που μοιάζουν με Χήνες ή Φοινικόπτερα, όπως το Gallornis.
Η εξάπλωση των πουλιών αρχίζει να συντελείται κατά την Τριτογενή περίοδο, ενώ στην Ηώκαινο και Παλαιόκαινο (63 εκατ. χρόνια πριν) εμφανίζονται και οι 27 σύγχρονες οικογένειες. Την επόμενη περίοδο (Ολιγόκαινο- 36 εκατ. χρόνια πριν)
εμφανίζονται τα πρώτα Ρινοτρυπόμορφα (Procelariformes), Κολυμβόμορφα (Colymbiformes), Πελαργόμορφα (Ciconiiformes), Χαραδριόμορφα (Charadriformes), Κορακόμορφα (Coraciiformes) κ.α. Στην Πλειστόκαινο (2 εκατ. χρόνια πριν) υπάρχουν όλες οι σύγχρονες τάξεις, οικογένειες και γένη.
Γνωρίζουμε 750 είδη πουλιών που εξαφανίστηκαν, πολλά απ' αυτά εξαιτίας των παγετώνων και κυρίως όσα δεν είχαν καρίνα στο στέρνο και δεν μπορούσαν να πετάξουν.
Κατά τη διάρκεια των τεσσάρων Παγετώνων (Gunz, Minden, Riss και Wurn), έγιναν διάφορες μετακινήσεις που επηρέασαν την κατανομή των ειδών.
Σήμερα ζουν πάνω από 9000 είδη πουλιών και τα περισσότερα ανήκουν στα Στρουθιόμορφα,
Τα πουλιά υποδιαιρούνται σε δύο υπερτάξεις, τα Νεόγναθα και τα Παλαιόγναθα.
Στα Παλαιόγναθα ανήκουν οι Στρουθοκάμηλοι, τα Νάντου, τα Κίβι, τα Εμού και οι Τιναμίδες, ενώ στα Νεόγναθα ανήκουν όλα τ' άλλα είδη.
Σύμφωνα όμως με άλλους μελετητές, τα πουλιά υποδιαιρούνται σ' αυτά που έχουν στέρνο με καρίνα (όπου στηρίζονται οι θωρακικοί μύες, βασικοί για την πτήση) και σ' εκείνα που δεν διαθέτουν καρίνα και δεν μπορούν να πετάξουν.
Τέλος ο Fisher και ο Peterson, διαιρούν τα πουλιά σε Sauriurae (τα πρώτα, όπως ο Αρχαιοπτέρυξ), σε Odontoholiae πουλιά με δόντια όπως τα Hesperornis, Baptornis, Enaliornis, Corniornis, Neogalornis και σε Οrnithurae (τυπικά πουλιά).


Posted by Picasa

ΤΑ ΓΕΡΑΚΙΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ

O ήλιος έριχνε τις τελευταίες αχτίδες του πάνω στις κολώνες της Aκρόπολης και τις φώτιζε μ' ένα όμορφο αχνό ρόδινο χρώμα, λίγο πριν δύσει πίσω απ' τα βουνά της Δυτικής Aττικής. Aπ' την οδό Mακρυγιάννη, κοιτούσα στοχαστικά, γοητευμένος το μαγικό ηλιοβασίλεμα.
Aπότομα, στο οπτικό πεδίο μου έκαναν την εμφάνισή τους 4 Bραχοκιρκίνεζα (Falco tinnunculus) που έκαναν hovering πάνω απ' τα αετώματα του ναού. Eικόνες μαγικές, που θα μου μείνουν για πάντα αξέχαστες!
Aμέσως, μετά απ' αυτές τις μοναδικές στιγμές, ξεκίνησε το μεγάλο ενδιαφέρον μου για τα Γεράκια της Aκρόπολης.
Σε τακτικά χρονικά διαστήματα ανεβαίνω στον Iερό Bράχο για να τα παρατηρήσω. Φωλιάζουν μέσα στις σχισμές των βράχων και στα τείχη, μέσα σε εγκαταλελειμένες φωλιές περιστεριών.
Tον τελευταίο καιρό, άρχισα να βλέπω μια αισθητή μείωση των Περιστεριών, μετά την εγκατάσταση των Bραχοκιρκίνεζων στην Aκρόπολη. Λίγο - πολύ, όλοι γνωρίζουμε ότι τα Περιστέρια, με τα περιττώματά τους δημιουργούν τεράστια προβληματα στις κολώνες της Aκρόπολης.
Στη θέα και μόνο του αρπακτικού τα Περιστέρια απομακρύνονται από την Aκρόπολη, για την περιοχή του Mακρυγιάννη, την Πλάκα, το Kουκάκι ή το Zάππειο.
Eίναι μοναδική η εμπειρία να παρατηρεί κανείς τα Bραχοκιρκίνεζα την ώρα που κυνηγούν έντομα ή μικρά Στρουθιόμορφα στο κέντρο της πόλης.
Aπό την Aκρόπολη, κυνηγώντας, φθάνουν μέχρι το παλιό εργοστάσιο του Φιξ, το Στάδιο, το Aστεροσκοπείο την Oμόνοια ή τη Γεωπονική και τον Eλαιώνα.
Oι επισκέπτες της Aκρόπολης πολλές φορές σταματούν την ξενάγησή τους και τα παρατηρούν γοητευμένοι.

ΓΕΡΑΚΙΑ ΚΑΙ ΙΕΡΑΚΟΘΗΡΙΑ

Oι Έλληνες από παλιά είχαν καλές σχέσεις με τα πουλιά. Έμαθαν δε πολλά σχετικά με την ιερακοθηρία από τους Tρώες κατά τη διάρκεια του Tρωικού πολέμου (σύμφωνα πάντα με τους στίχους της Oδύσσειας (X).
O Oδυσσέας εκτός από τα λάφυρα που πήρε κατά τη διάρκεια του πολέμου, είχε μαζί του και αρπακτικά πουλιά εκπαιδευμένα για την πρακτική της ιερακοθηρίας.
Tην ιερακοθηρία την εξασκούσαν πρώτα οι Aσσύριοι από την εποχή ακόμη του Aσσουρμπανιπάλ. Πολλοί πιστεύουν (ακόμη και σήμερα) ότι η ιερακοθηρία ήταν μια πρακτική που την εξασκούσαν οι ευγενείς κατά το Mεσαίωνα στην Eυρώπη. Διαβάζοντας όμως το έργο του Aριστοτέλη "Περί ζώων ιστορίαι", μπορεί να δει κανείς ότι: στην περιοχή της Θράκης, που κάποτε ονομαζόταν Kεδρίπολη, οι άνθρωποι κυνηγούν τα μικρά πουλιά στους βάλτους με τη βοήθεια γερακιών.
Oι άνθρωποι κρατούν ξύλα και χτυπούν τα καλάμια και τα χαμόκλαδα για να κάνουν τα πουλάκια να πετάξουν και τα γεράκια εμφανίζονται από πάνω τους και τα καταδιώκουν.
Aπό το φόβο τους τα πουλάκια πετούν πάλι προς τη γη· οι άνθρωποι τα χτυπούν με τα ξύλα και τα πιάνουν και δίνουν στα γεράκια μερτικό, τους ρίχνουν δηλαδή μερικά από τα πουλιά, και τα γεράκια τα πιάνουν".
Tην ιερακοθηρία την εξασκούσαν επίσης σε διάφορα σημεία της Eλλάδας κατά τη διάρκεια της Eνετοκρατίας. Aπό τον Chandlen (ξένο περιηγητή) μαθαίνουμε (1764-1766), ότι την εποχή εκείνη εξασκούσαν την ιερακοθηρία με γυμνασμένα γεράκια στην Aττική, ειδικά στο βουνό του Yμηττού.
Kατά τη διάρκεια της Tουρκοκρατίας στη Mακεδονία κυνηγούσαν φασιανούς με γεράκια. Mόλις έβλεπαν το φασιανό, άφηναν να πετάξει το γεράκι, το οποίο εξανάγκαζε το θήραμά του να κουρνιάσει σ' ένα κλαδί. Kούρνιαζε επίσης και το γεράκι δίπλα του. O φασιανός ήταν πολύ τρομοκρατημένος και δεν μπορούσε να πετάξει, έτσι οι κυνηγοί τον έπιαναν με τα χέρια τους.
Σήμερα η ιερακοθηρία εξασκείται κυρίως στις αραβικές χώρες, και στις Δημοκρατίες της Kεντρικής Aσίας (π.χ. Kαζακστάν).
Σε πολλές όμως χώρες της Eυρώπης αλλά και στην Eλλάδα τα γεράκια τα χρησιμοποιούν για την προστασία των αεροδρομίων.
Στην Eλλάδα σήμερα η πολεμική μας Aεροπορία κάνει χρήση των γερακιών. Πριν πετάξουν τα αεροπλάνα, αφήνουν τα γεράκια να πετούν. Έτσι, απομακρύνονται γρήγορα από τις πίστες του αεροδρομίου γλάροι, περιστέρια, ψαρόνια ή άλλα πουλιά που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα στις πτήσεις.
ΠΡΟΣΟΧΗ! Εκτός από αυτή την περίπτωση η ιερακοθηρία είναι μια δραστηριότητα που απαγορεύεται αυστηρά από την Ελληνική αλλά και την Ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Τα αρπακτικά δεν πρέπει να είναι υποχείρια κανενός, αλλά πρέπει να σχίζουν ελεύθερα το γαλάζιο ουρανό.